Acaba hiçbir ressamımız himmet edip de Üsküdarlı Ressam Ali Rıza Bey Hocamız kadar XIX uncu asır sonunda XX nci asır başında tesadüf ettikleri yazlık ve kışlık kahvehanelerimizin resimlerini yapmışlar mıdır? Birkaç kişi bulunabilir. Fakat Rıza Bey bu mevzuda büyük emekler harcamıştır. Onun 50 kadar bitmiş veya bitmemiş, karakalem resminin aslına veya kopyasına sahip olarak ve bu sayede bunları yayınlamak emeliyle bu broşürü hazırlamış bulunuyorum. Acaba bunlar nelerdir? Ahlak ve fazileti ile örnek Ressam Ali Rıza Bey Hocam bazı kır kahveleri ile mahalle ve semt kahvehanelerinde resim yapmak vesilesiyle veya bir sözleştiği dostunu beklemek için oturduğu olurdu. Fakat asla kahvehane müdavimlerinden değildi. Lakin yaptığı resimler çoktur. Üstad, ressamlarımız arasında kır, kıyı, koru, mahalle, gezme yerleri kahvehanelerini dışından, içinden tesbit etmiştir. Bizim bir kahve ve kahvehane medeniyetimiz vardır. Onun en pittoresk geçen asriyle, bu asrın başlarında kalabilen en eskilerini çizmiştir. Kahvehaneler içinde kahvecinin sediri, çekmecesi, çeşitli kahve ocakları, peykeleri, berberlerin yeri ve bunların birbirine benzemeyen hususiyetleri gözünden kaçmamış. Kahve fincanları, tabaklan, zarfları, tavası, nargileler, kahve dolabı, cezveleri, değirmenleri, çubuğu, kahve ve şekerliğe kadar bütün teferruat, evlerde kahve ocakları, kahvehanelerin iç ve dışında yazlık bahçelerinde oturanlar, seyyar kahveciler, ayrı büyük ağaçlar üzerinde birkaç ayak merdivenle çıkılır asma yazlık yerler, tabiattan ve bunlardan mülhem olarak fikrinden çizmediği kalmamıştır. Bu çizdikleri artık içtimai yaşayışımız tarihinin bir daha görülemeyecek emsalsiz malzemesidir. Onun bunda himmeti pek büyüktür…

---