Türk Kültür Dünyasından Portreler kitabı baştan sona belli bir amaç doğrultusunda yazılmadı. Sosyal bilimlerle ilgili olanlara sosyal bilimcilerin portrelerini yazma denemesi biraz garip gelebilir. Sosyal bilimcileri tanımaktan ziyade onların çalışmaları üzerine kitap yazmak yeğleniyor. Bu tür metinler de çok az. Sosyal bilimciler üzerine yazılan portreler de pek okunabilecek gibi değil. Sosyal bilimciler hakkında rahat okunan ve portresi çizilen kişinin insani özelliklerini yansıtan metinler de oldukça sınırlı. İnsani özellikleri neredeyse hiç ilgi görmüyor. Armağan kitaplarda bile renksiz hayat hikâyeleri arzı endam ediyor. Cihat Baban'ın Fuat Köprülü'nün siyasetçi olarak portresini çizdiği çalışmasını hatırlıyorum. Portre yazmak kişisel olarak tanımayı her zaman gerektirmez ki. Hani derler ya: "ol mahiler ki... " Bireylerin yazdıkları metinleri okuyanlar zaman zaman onların haletiruhiyelerini onları yakından tanıyanlardan daha iyi yakalar. Onların psikolojilerine daha iyi nüfuz edebilir. Yaklaşım tarzım, üzerine düşünüp portrelerini yazdığım kişilerin durumunu anlamamı kolaylaştırıyor. Önemli olan da sosyal bilimcilerin, özellikle de kültür adamlarının yazdıkları metinlerin satır aralarını okumak. Yazdıklarının arkasında heyecan taşıyanların, ancak onların portre yazmaları mümkün. Ruhsuz metinlerle insanların soğukkanlı düşünceleri bile anlatılamaz. Hele heyecanları, acıları. Onlar hiç anlatılmaz, anlatılamaz. Yoksa başka birileri mi konuşuyor?
Portre yazmak kolay değil. Sosyal bilim alanının dışına çıkmayan kişi bunu hiç denemez, deneyemez. Bu kitapta karikatürden mizaha, edebiyata ve bir ölçüde siyasete kadar değişik alanlarda iştigal eden insanların portreleri var. Bunları yazmak, portreyi çizmek hem kolay hem de çok zor. Zor çünkü alan farklı. Kolay, çünkü bazı alanlara dışarıdan bakanlar içeriden bakanlardan daha fazlasını görebiliyor. Bir de değişik alanlara bir arada bakmak bazı noktaların ortak paydasını yakalamayı mümkün kılıyor. Sosyal bilim nosyonu olmayan kişi örneğin, Ali Ulvi'yi o kadar kolay değerlendiremez. Dikkatli bir bakış kültür insanlarının ortak özelliklerinin vurgulanmasını kolaylaştırabilir.
