Osmanlı Hükümeti, Nisan 1880'de, Dersaadet Ticaret Odasının kuruluş sürecini tamamlamak ve öncelikli olarak Oda iç tüzüğünü hazırlamak üzere Dersaadet Ticaret Odası'nın ilk başkanı Aristakis Azaryan Efendi başkanlığında bir hazırlık komitesi kurdurdu. Cemiyet-i Ticariye adındaki bu komite, Nisan 1880'den 14 Ocak 1882 tarihine kadar çalışmalarına devam etti. Dersaadet Ticaret Odası'nın faaliyete başlamasıyla, Cemiyet-i Ticariye'nin tüzel kişiliği sona erdi ve Cemiyet, 14 Ocak 1882 tarihi itibariyle Ticaret Odası'na dönüştü. Böylelikle, Osmanlı Devletinin ilk ticaret odası olan İstanbul Ticaret Odası fiilen tarih sahnesine çıktı. Ticaret Odası, hükümet için bir bilgi kaynağı olmasının yanında, aynı zamanda bir istişare kurulu niteliğindeydi. Bu özellikleri itibariyle Oda, Osmanlı hükümetlerinin ekonomi politikaları ve uygulamalarının şekillenmesinde etkin olan tek kuruluştu. Oda, aynı zamanda, Osmanlı ticaret erbabı ile toplumun belli bir kesiminin çağın liberal fikirleriyle tanışmasında da etkin rol oynadı. Odamız, taşrada ticaret odaları açılması için de yoğun çaba sarf etti. Odanın öncülüğünde yapılan çalışmalar neticesinde 1890 yılına gelindiğinde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ticaret odalarının sayısı 123'ü bulmuştu. Dersaadet Ticaret Odası'nın kurulmasından 10 yıl sonra ulaşılan bu sayıyı büyük bir başarı olarak kabul etmek gerekir. Sonuç olarak, İTO Osmanlı'dan beri ticaretin ve ekonomin gelişmesinde öncü ve anahtar bir rol oynadı. "Türkiye'de Ticaretin Öncü Kuruluşu: Dersaadet Ticaret Odası 1882-1923" adlı bu kitapta, İTO'nun kuruluş süreci ve sonrasındaki çalışmaları, İTO'nun yapısı, görevleri ayrıntılarıyla ele alınıyor. Bir anlamda İTO'nun tarihiyle birlikte, o dönem ticaret ve ekonomi tarihimiz de gün ışığına çıkıyor. İTO tarihi ilk kez arşiv belgelerine dayanılarak, bu kadar geniş ve kapsamlı bir şekilde irdeleniyor. Oldukça titiz bir çalışmanın sonucu oluşan bu kitap, inanıyorum ki, sadece Oda tarihimiz açısından değil, iktisat tarihimizde de önemli bir boşluğu dolduracaktır. Çünkü bu kitapla birlikte 1923 yılına kadar olan süreçte İTO'nun ülkemizin ticaret ve ekonomisinin gelişmesi için yaptığı çalışmaları da bulacaksınız.

---