Tanzimat'ın yüz ellinci yıldönümü. Fransız İhtilali'nin iki yüzüncü yıldönümü, İkinci Meşrutiyet'in seksen birinci yıldönümü... Bu kitap bu üç yıldönümünün bütünleştiği bir zamanda çıkıyor. Tarihe bakmak, uzaya giden bir füzeden dünyayı seyretmek gibi bir şey olmalı. Tarihin derinliklerinde Mustafa Reşit Paşa, Robespierre ve Enver Paşa, sanki bir odada oturmaktalar, aralarındaki zaman mesafesi ne olursa olsun geçmiş onları birleştiriyor. Belki kapı açılacak, Napoleon'la Lenin içeriye girecekler. Ve insana öyle geliyor ki; aynı odada oturan bu kişiler birbirlerine anılarını anlatmaktalar. İttihat ve Terakki, siyasal tarihimizde ilginç bir sorunsalı ifade eder. İmparatorluğun son on yıllık batış sürecinin talihsiz baş aktörü olarak hala tazeliğini koruyan bir konudur. Hala Enver Paşa'ya, Talat Paşa'ya sövenler, onları katiller sürüsünün çobanları olarak anımsayanlar var. Osmanlı Devleti'ni İttihatçılar mı batırdı, ülkenin Kuzey Afrika'daki, Rumeli'deki topraklarını, Trablusgarp ve Balkan Savaşları sonunda onlar mı yitirdi? Harb-i Umumi'ye bilerek ve isteyerek onlar mı girdi. Ve Arap dünyasının ülkeden kopmasına onlar mı neden oldu? Ermeni tehcirinin "tertipçisi" onlar mı? Böylesine sorunları istediğiniz kadar çoğaltabilir ve istediğiniz yanıtları da, kültürünüz, çıkarlarınız, hayalleriniz müsaade ettiği oranda verebilirsiniz. Bu da yapılmıştır... İçerde ve dışarda bugün de alabildiğine yapılmaktadır. Ben de bu tartışma ortamına giriyorum. Uzun bir zamandan beri İttihat ve Terakki konusuna büyük ilgi duydum. Daha da ötesi bu konuya âşık oldum. Ama gördüm ki yapılması gereken yalnızca bir siyasal partinin romanını yazmak değildir. Batış yılları aynı zamanda bir çözülme yıllarıdır…

---