Türk İnkılabı Tarihi adlı eserimizin üçüncü cildinin bu ikinci kısmında Çanakkale vuruşmalarıyla onların Dünya siyasasındaki tepkilerini gözden geçiriyoruz. Doğrudan doğruya vuruşmalar üzerinde az durduk. Ancak onların bizim yandan görülüşü birçok Türk yazarınca ayrıntılı olarak ele alınmışken düşmanlar yanından görülüşü ve onları yöneltmiş olan komutanlarla devlet adamlarının düşünce ve tepkileri dilimizde yayınlanmış eserlerde pek az ele alınmıştır. Bu yüzden aşağıda bu eksikliği bütünlemek için vuruşmaların bu gibi tepki ve etkileri (tesirleri) üzerinde durulmuştur ve birtakım ayrıntılar verilmiştir. Çanakkale savaşı birçok bakımdan Dünya tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Baltık denizindeki Rus limanları Alman ablukası altında bulunduğundan Karadeniz yolu Rusya ile İngiltere ve Fransa arasındaki başlıca ve ölçüsüz olarak en önemli gidiş geliş yolu idi. O da Türk ablukası altında bulunuyordu. O devirde Rus sanayii pek geri olduğundan insan kaynakları pek bol olan bu devletin orduları silah ve cephane bakımından bağlaşıkların yardımına kesin olarak muhtaçtı. Öyle hesap edilmişti ki, 1915 dc Çanakkale zorlanır ve Rus sürülerine bol silah ve cephane verilirse onların Doğudan; İngilizlerle Fransızların Batıdan ve İtalyanlarla Sırpların Güneyden yapacakları saldırılara Alman Avusturya tahkimi dayanamaz, önce bu son devlet çöker ve ondan sonra her yandan kuşatılarak saldırılara uğrayacak olan Almanya da barış dilemek zorunda kalır, böylelikle genel savaş 1916 yılında henüz Çarlık ayakta iken bitmiş olur. Çanakkale'de Türk karşı koyması bu tasarının uygulanmasını imkânsız kılmış ve abluka altında bunalan Rusya herkesten önce çöküp, Çarlık devrilmiş ve çok geçmeden orada kurulan Bolşevik egemenliği Rusya'yı Avrupa Aheng-i Düvelisi (Concert Europeen) denilen topluluktan ayırıp ona düşman kılmıştır.

---