İSLAM’m ilk emri “oku” diye başlar, birçok ayet ve hadis delil gösterilerek veya kıssalar anlatılarak, bu dinin okumaya, yazmaya, eğitime ve bilime ne kadar çok önem verdiği anlatılmaya çalışılır. Buna rağmen İslam ağırlıklı olduğu varsayılan bin yıllık Anadolu kültüründe insanların eline kâğıt kalem alıp hatıralarını, yaşadıkları döneme ait şahsî intiba ve değerlendirmelerini yazdıkları neredeyse vâki değildir. Dolayısıyla, bin yıllık bir tarih içinde devletin resmi kayıtları veya üst düzey yöneticilerin yanındaki kâtiplerin ve vakanüvislerin yazdıkları dışında, şehirlerin, kasaba ve köylerin, özellikle çeşitli toplumsal gurupların ve âilelerin, değişik dönemlerdeki sosyal, kültürel ve ekonomik durumlarına dair, özel şahıslar tarafından kaleme alınmış bir bilgi ve belge bulmak neredeyse imkânsızdır.
Bu nedenle, milletimizin son bin yıllık yaşantısıyla ilgili olarak yazılanlar, askerî ve siyasî olayların kronolojik tarihinden, padişah ve saray çevresinde yaşananlara ilişkin detaylardan ve bu yaşananların imparatorluğun değişik bölgelerine yansımalarının sathî tasvirinden ibarettir. Dolayısıyla, tarihî olayların gerisindeki sosyal, kültürel ve İktisadî oluşumları detaylı bir biçimde görüp anlamak, bu olayların sebep ve sonuç ilişkileri hakkında sağlıklı analizler yapmak son derece zordur. Yine bu nedenle âile tarihleri oluşmamıştır ve hemen hemen hiç kimse, nereden geldiğini, üç-dört kuşak önceki atalarının kimler olduğunu, nasıl yaşayıp öldüklerini bilmemektedir. Daha da vahimi insanlarımızın büyük çoğunluğu bunları meraka değer dahî bulmamakta, gereksiz ve faydasız bilgiler olarak görmektedir. Kültürümüzün en büyük zaaflarından biri budur...

---