1- Hudut ve millet tanımayan fabrika sanayiinin yeryüzünde inkişaf ve teessüsü ile küçük ve milli sanatlar ortadan kalkmağa başladıktan sonra, sermaye, fabrika sanayiine sahip olan burjuvazya elinde temerküz ederek umumi bir sahaya giriyor. Sınai istihsal işleri, şahsi teşebbüs mahiyetini kaybederek, yeniden yeniye vücuda gelen iktisadi şartlar, istihsalin şahsi mülkiyetten müşterek mülkiyete girmesini kolaylaştıracak bir şekil alıyor. Böylece Avrupa ve Amerika'da istihsal, birçok büyük şirketler, tröst ve karteller vasıtasıyla "sermayedarlar inhisarı" haline girince, bu ülkelerde iktisadi kudret gibi siyasi hâkimiyet de fabrikacılar, bankerler ve büyük mülk ve toprak sahipleri eline geçiyor ve bu tufeyli ve muhteris sınıflar, bütün insanlık âleminin mukadderatıyla oynamaya başlıyorlar. Küçük sanatkârlar ise, işlerini ilerletmekten, rençberler, topraklarını işlemekten aciz bir halde hayatın en ağır ihtiyaçları altında eziliyorlar ve gittikçe fakirleşerek kol kuvvetlerini iş pazarına çıkarıp fabrika ve kara toprak gündelikçilerine koşuluyorlar. Böylece, gündelikçiler (proletarya) mütemadiyen şehir ve köylerde artarak, işletici ve gasıp sermayedarlara karşı düşman bir sınıf halinde meydana geliyor ve sınıfi bir his ve terbiyenin verdiği ve faaliyetlerle teşkilatlarını gittikçe kuvvetlendiriyor. Hükümeti ellerinde tutan zenginler sınıfı ise, mükemmelleşmekte ve mükemmelleşerek kuvvet bulmakta olan işçi halka karşı zulümlerini arttırdıkça arttırıyor. 2- Avrupa ve Amerika'da teessüs eden sermayedarlık inhisarı etrafındaki mali ve itibari muamelelerin akla hayret verecek derecede artarak, netice itibariyle sanat, ticaret büyük makinacılığın mahalli ihtiyacattan fazla mal çıkarması sanayi için yeni mahreçler aranmasına sebebiyet veriyor ve umumiyetle banka sermayesinin de artarak büyük ve merkezlerde temerküz etmesi, itibar tahvillerinin külli miktarda harice çıkarılmasına sebep olarak sermaye (kapital) beynelmilel bir devreye giriyor...

---