Bilindiği gibi Ermeni meselesi, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sırasında İngiltere ile Rusya arasındaki rekabetin yarattığı bir emperyalizm sorunu olarak ortaya çıkmıştır. Bu tarihten sonra Ermeniler Osmanlı Devleti'nin bütün Hıristiyan unsurları gibi bağımsız bir devlet kurma çabasına girmişlerdir. Asırlardır Osmanlı Devleti'nin yönetimi altında yaşayan Ermeniler imparatorluğun her tarafına dağılmışlar, korkusuzca, asayiş içinde, mal, can, ırz ve namusları emniyet altında, mezhep açısından tamamen serbest, huzurlu ve mesut, ekonomik açıdan ise Müslüman halktan daha rahat yaşamışlardır. Ticaret ve sanatla uğraşmışlar, sarraflık ve kuyumculuk yapmışlar, öteden beri Osmanlı Devletince özel hizmetlerde ve emniyet gerektirecek işlerde hizmet vermişlerdir. Devletin Darphane ve Baruthane gibi önemli müesseselerinin başına getirilmişler ve "millet-i sadıka" olarak adlandırılmışlardır. Osmanlı Devleti Hıristiyan tebaasına karşı eşit davranmış, bunlardan birini diğerine tercih etmemiş ve birbirlerinin işlerine karıştırmamıştır. Ermeni sorunu Ermenilerin kendi içinden ve ihtiyaçlarından değil, büyük devletlerin bölge üzerindeki çıkar hesaplarından kaynaklanmış, bağımsızlık ve muhtariyet hayali peşinde koşan Ermeniler, kendileri üzerinde oynanan oyunları görememişler ve hala daha görememektedirler. Hazırladığım bu kitap, bu alanda yazılmış eserlerden, arşiv belgelerinden, dönemin gazetelerinden faydalanılarak yazılmıştır. Fakat bu konuda yayınlanmış bütün eserleri gördüğümüz, bütün belgeleri incelediğimiz iddiasında değiliz. Konunun ana hatlarını ortaya koymak için temel eserlerden faydalandım. Kullanılan arşiv belgelerinin bir kısmı çeşitli eserlerde yayınlanmış, bir kısmı ise ilk defa yayınlanmaktadır. Bilindiği gibi Batı ülkelerinde Ermeni meselesi üzerine birçok yayın yapılmıştır ve bunların çoğu birinci elden kaynaklara dayanmayan, genellikle hatıra cinsinden yayınlar olup, eksik, hatalı ve sübjektiftir.

---