Muhittin Birgen, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinin önde gelen fikir adamlarından ve aydınlarından biridir. İttihat ve Terakki içinde sol kanadın belli başlı adlarından biri olan Muhittin, imparatorluğun çöküşünü durdurmaya çalışan, çıkış yolları arayan ve bu konuda çözümler üreten kuşağın seçkin temsilcilerinden biri olarak görülmektedir. II. Meşrutiyet döneminde (1908-1918) öğretmenlik yapan, İttihat ve Terakki'nin yarı resmi organı olan Tanin'in başyazarlığını yürüten ve bu arada ders kitapları yazan, çeviriler yapan Muhittin, Ankara'nın yolunu ilk tutanlar arasında yer almıştır. Burada Milli Mücadele'yi destekleyen yazıları, Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü'ndeki başarılı çalışmaları yanında, ülkenin sosyal ve ekonomik yönden bir kurtuluş modeli olarak gördüğü Mesleki Temsil Programı'nı bütün gücüyle savunmuştur. Muhittin, Mesleki Temsil Programı'nın TBMM'de kabul edilmemesi üzerine Türkiye'den ayrılmış, bir yandan büyük bir hayranlık duyduğu Rus İhtilali'ni yakından incelemek, öte yandan ticaretle uğraşmak amacıyla Kafkasya'ya gitmiştir. Buradaki etkinlikleri, İttihat ve Terakki'nin yurtdışındaki liderleriyle ilişkileri ve son olarak Bakü Üniversitesi'yle Ali Pedagoji Enstitüsü'nde privant doçent olarak görevlendirilmesi onun buradaki yaşamının belli başlı çizgilerini oluşturmaktadır. Yurda döndükten sonra Meslek ve Halk Gazetesi gibi önemli yayınlara imzasını atan Muhittin, bir süre sonra İzmir'e yerleşerek Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Ortaklığı'nın ve Milli Aydın Bankası'nın başına geçmiştir. İzmir'deki verimli çalışmaları kooperatifçilik tarihimizin en parlak sayfalarını oluşturmaktadır. İşte benim Muhittin Birgen'le ilgilenmem, Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı ile Tariş Genel Müdürlüğü arasında imzalanan var Tariş tarihinin araştırılmasını öngören bir proje içinde yer aldığım zaman başladı(1913).Tariş tarihinin kökenine indiğimiz zaman Türkiye'de kooperatifçilik ateşini ilk tutuşturanlardan birinin Muhittin Birgen olduğunu gördük. Temelleri 1913 yılında atılmış olmakla birlikte, bu kuruluşun Cumhuriyet döneminde yeniden yapılanması tamamen Muhittin'in eseridir.

---