Ağustos ayında, Osmanlı Bankası ile Tarih Vakfı tarafından geliştirilen "Osmanlı Bankası Tarihi" projesinin ilk adımlarından biri olarak, bankanın bazı eski yöneticileriyle görüşmek üzere Fransa'ya gitmiştim. Osmanlı Bankası'nda 1947 yılında çalışmaya başlayıp Suriye'de, Lübnan'da, İstanbul'da ve Paris'te 1990 yılına kadar görev yapmış olan Andre Autheman'ı bu seyahatim sırasında, Bessy-sur-Cure'deki evinde ziyaret etmiştim. İki gün boyunca ve saatlerce süren bir görüşme sonunda, bankanın tarihi hakkında olduğu kadar kendi iş tecrübesi ve hatıraları hakkında da son derecede kıymetli bilgiler elde edebilmiştim. İki sene önce kaybettiğimiz Andre Autheman, hoşsohbeti, zekâsı ve zarafetiyle, az rastlanan türden gerçek bir beyefendiydi. Bundan altı yıl önce yayınlamış olduğu Banque Impériale Ottomane adlı eserinin Türkçeye kazandırılması, onu saygıyla anmak için mükemmel bir fırsattır. Andre Autheman tarihçi değildi; ama "içeriden" olmanın kendisine verdiği birikimle gerçek bir entelektüel merakı bir araya getirerek, kusursuz bir tarih çalışması meydana getirdi. İlginçtir, o zamana kadar Osmanlı Bankası üzerine yapılmış olan tek ciddi çalışma da, aynı şekilde bankanın "içinden" çıkmıştı: Adrien Biliotti'nin 1909 yılında yayımlanan La Banque Impériale Ottomane adlı eseri, kuruluşundan o tarihe kadar olan dönem içinde Osmanlı Bankası'nın gelişimini incelemekte, bankanın işleyişi hakkında çok kıymetli bilgiler vermekteydi. Bu anlamda, Andre Autheman, selefi Biliotti'den farklı olarak, sadece bankanın 1920'lere kadar olan dönemini inceliyor, yetmiş yılın verdiği mesafeyle çalışması çok daha tarihi bir bakış açısı kazanabiliyordu. Biliotti'nin öncü çalışması ve Autheman'ın mükemmel eseri sayesinde, Osmanlı Bankası'nın ilk yetmiş yılının öyküsü büyük ölçüde ortaya çıkmıştı. O kadar ki, bundan üç sene önce ben de bir Osmanlı Bankası Tarihi yazmaya kalkıştığımda, çalışmamın bir tekrardan ibaret olmaması için, konuya mümkün olduğunca farklı açılardan yaklaşmak ve henüz çok az kullanılmış olan bankanın İstanbul arşivleri üzerinde yoğunlaşmak mecburiyetinde kalmıştım... Edhem Eldem - Boğaziçi Üniversitesi

---