Doğa, insan ötesinin ve insan öncesinin varlıksal tezahür alanıdır. Tarih ve kültür ise insana aittir. Doğa, insan eli değmemişliği, tarih ve kültür ise insan eli değmişliği ifade eder. Su, doğal bir nesne olarak, insanoğlunun, kendisi vasıtasıyla büyük tarihsel dönüşümler ve yüksek kültür iklimleri oluşturduğu bir varlıktır. Böylece, su hem doğal olanın hem de tarihsel ve kültürel olanın öznesi ve nesnesi konumundadır. Tarih ve kültür suyla oluşurken, uygarlık da suyun gücüyle oluşmuştur. Bu bakımdan insanlığın son altı bin yıllık serüvenini bir tek kelimeye sığdırılabiliriz: Uygarlık. Tarihe baktığımızda her şeyin kent denilen özel bir yerleşme ile başlamış olduğunu görürüz. İnsanlar kendi kutsallarını ve kendi topluluklarını büyütmek için, yoğun kültürel tezahürleri olan karmaşık sosyoekonomik ve sosyo-politik kentsel yapılar kurmuşlardır. Kenti oluşturan ve onu ayakta tutan süreç ile suyun denetim altına alınması süreci paralel süreçlerdir ve kent, suyun denetim altına alınabilmesiyle mümkün olmuştur. Bu bakımdan uygarlık kelimesini, eş anlamlı sayılacak bir başka sözcükle yan yana yazmak mümkündür: Uygarlık ve Su... Su olmasa, suyun tarlalara çekilmesi olmasa kentlerdeki nüfusu besleyecek bir tarımsal üretim fazlası ortaya çıkmayacaktı. Aynı şekilde, suyu güvenceye almak için yapılan ve kayaların oyulması ile inşa edilen barajlar ve sarnıçlar olmasa suyun kurak yaz aylarında kentli nüfusun su ihtiyacını karşılaması mümkün olamayacaktı. Bugünkü isale hatlarının tarihteki ilk örnekleri sayılabilecek su kemerleri ve su kanalları olmasaydı tarım alanlarının ve kentlilerin su ihtiyaçlarının karşılanabilmesi imkânsız olacaktı. Dahası, suya bağlı kent kültüre ve kentli alışkanlıklar da oluşmayacaktı. Bugün ilk defa bu alışkanlıkların ve su ile olan serüvenimizin değişme ihtimali var. İşte, bu koşullarda su, kültür ve uygarlık ilişkisini bir kez daha hatırlamakta fayda vardır.

---