SULTAN II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE KÜTÜPHANE KURUMU ANLAYIŞININ DEĞİŞİMİ
Doç. Dr. Hakan ANAMERİÇ
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Ankara

II. Abdülhamid’in hükümdarlığının başlangıcı olan 1876’da büyük devlederin etkisi dünyanın büyük bölümüne henüz tam olarak ulaşmamıştır. Ekonomik, siyasi ve askeri mücadeleler şiddetlenmeye, çatışmalar artmaya başlamıştır. Avrupa’nın büyük devletleri kendi aralarında sürdürdükleri mücadeleyi kendi coğrafyalarının/ bölgelerinin dışına kaydırmaya başlamışlardır. Bu bölgeler her biri için tartışılmaz, ödün verilmez öneme sahip olan Ortadoğu, Boğazlar, Balkanlar, Akdeniz havzası özellikle Kıbrıs, Mısır ve Kuzey Afrika’dır. Bu coğrafyanın büyük bölümünün hakimi de Osmanlı Devletidir. Yani bu mücadele Osmanlı Devleti üzerinde yoğunlaşmış, II. Abdülhamid’in 33 yıllık iktidarının bitişi olan 1909’da ise Afrika ve Asya’nın büyük bölümü Avrupa’nın hakimiyetine geçmiştir.
Avrupa’nın büyük devletlerinin söz konusu etkisi sadece ekonomik ve siyasi alanda değil, bu iki alanın desteklediği ve ciddi veriler/kaynaklar sağlayan kültürel ve bilimsel alanlarda da etkisini artırmaktadır. Özellikle XIX. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren yükselişe geçen oryantalizm, Avrupalı büyük devletlerin yüzyıl sonraki hedeflerini özellikle kültürel ve bilimsel yönden destekleyen bir süreç olmuştur. Avrupalı büyük devletler Doğunun eski -kadim- ve güncel yaşamını Batıya aktarmak/tanıtmak için organize olmuş, aynı zamanda kendi aralarındaki mücadeleyi de sürdürmüşlerdir. Arkeolojik, antropolojik, etimolojik ve etnolojik çalışmalar sonucunda elde edilen Doğu eserleri, iletişim ve ulaşım olanaklarının da geliştiği bu dönemde, Batı’nın (b)ilgisine sunulmuştur... 

---