Sultan Abdülaziz’in Valideleri Pertevniyal Sultan’ın Muhacirlere Yardımları
Öğr. Gör. İsmet SARIBAL
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, ismetsaribal@gmail.com.

Balkanlar üzerindeki emelleri Kırım Savaşı’nda aldığı yenilgi ile sekteye uğrayan Rusya, savaş sonrasında istikamet değiştirerek gözünü Ural madenlerine, Türkistan pamuğuna, Bakü petrolüne dikti1 ve 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasından bu yana bölge Müslümanları üzerinde uyguladığı baskıyı arttırdı. Bu baskı 1856-1876 yılları arasında milyonlarca Kırım ve KafkasyalInın zorunlu olarak Osmanlı Devleti’ne göç etmesine sebep oldu.
Babıâli, bu göç hareketi neticesinde ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kaldı. Ardı arkası kesilmeyen insan seli karşısında eli kolu bağlanan devlet, sağlıklı bir politika izleyemedi. Yoğun muhacir akını sonucunda Karadeniz limanlarında yaşanan izdihamın yanı sıra salgın hastalıklar birçok insanın ölümüne sebep oldu4. Osmanlı sınırlarına ulaşmayı başarabilen muhacirler, iskân edilmek üzere çok zor şartlar altında Bulgaristan’dan Ürdün’e kadar geniş bir coğrafyaya dağıtıldı.
Savaşın getirdiği sıkıntıların altında ezilen devletin malî gücü, iskân sürecini tek başına yürütebilecek ve muhacirlerin sorunlarını çözebilecek kudrette değildi. Babıâli, çözümü halkla ortak hareket etmekte buldu... 

---