Osmanlı döneminin ilk ve tek musikişinaslar tezkiresi Şeyhülislam Ebu İshak-zade Mehmed Es'ad Efendi'nin (1685-1753) Atrabü'l-Asar fi Tezkireti Urefai'l-Edvar (Musiki kurallarının ilmini bilenlerin tezkeresinde eserlerin neş'eleri) adlı eseridir. Zaman zaman Tezkire-i Musikişinasan veya Tezkire-i Hanendegan şeklinde adlandırıldığı da olmuştur. Lale Devri'nin sonlarına doğru kaleme alınan bu eser müzisyenlere dair Osmanlı'da bilinen tek biyografi derlemesidir. Osmanlı döneminde birçok şuara tezkiresi kaleme alınmış olmasına karşılık eldeki tek musikişinaslar tezkiresi Atrabü'l-Asar'dır. Yüz kadar besteci hakkında kısa biyografik bilgi içerir. Bu itibarla bu tezkire on yedi ve on sekizinci yüzyıl Osmanlı/Türk musikisinin tarihi kaynaklarının en önemlilerinden biridir. Geleneksel Osmanlı/Türk musikisinin kapsayıcı ve tutarlı bir tarihi henüz tatmin edici bir biçimde kaleme alınamadı maalesef. Hala birtakım efsane ve söylentilerin musiki tarihi yerine konduğu görülüyor. Ne var ki, bu geleneğin başlangıç yüzyılı olan 16. yüzyıldan 21. yüzyıla gelinceye dek bu müzik geleneğinin devamlılığını ve dönemler arası bağlantılarını ortaya koyabilmek için elimizde yeterli belge ve malzeme bulunup bulunmadığı, dolayısıyla da bütünsel ve tutarlı bir musiki tarihinin yazılıp yazılamayacağı da pek kuşkuludur. Geleneksel Osmanlı/Türk müziğinin tarihinin inşası için on altı, on yedi ve on sekizinci yüzyılların müzik yaşamına ait elde belge ve kalıntı namına birkaç önemli basamak ve bazı referans noktaları vardır sadece. Bu birbirinden epey kopuk referans noktaları arasında Ali Ufki'nin çeşitli elyazmalarını, Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nin ilk cildini, Hafız Post Mecmuasını, Kantemiroğlu Edvarını, Atrabü'l-Asar'ı, Hızır Ağa edvarını sayabiliriz…

---