Kültürümüze "Topkapı" adıyla yerleşmiş olsa da büyük Osmanlı Sarayının resmi adı "Saray-ı Cedide-i Amire" (Bayındır Yeni Saray) ve daha yaygın olarak da "Saray-ı Hümayun" (Kutlu Saltanat Sarayı) 'dur. Belgeler bunu doğruladığı gibi, saray kitabelerinde, -örneğin Karaağalar Dairesi'nin Şadırvanlı Sofa'sındaki yazı kuşağında- "Saray-ı Hümayun" adı okunmaktadır. İstanbul'daki tarihsel mekânların en değerlisi olan bu büyük mekânda, 15. yüzyılın ikinci yarısından 19. yüzyıl ortalarına kadar, padişahlar ve aileleri yaşamış; imparatorluk buradan yönetilmiştir. Seksen yıldan beri resmi ve tarihsel işlevleri sona ermiş olmakla beraber Topkapı, farklı bir konumda, içerdiği kültür ve inanç değerleri, mimarlık ve sanat öğeleri, devlet ve hükümdar hazineleri, paha biçilmez koleksiyonları, arşivi ve kütüphanesiyle dünyanın sayılı müzelerindendir. Saray ve burada korunan her şey, ulusal kültürümüzün en zengin verileri olduğu gibi; eski birçok imparatorlukların varisleri sayılan Türk hanedanı Osmanoğulları'nın bu benzersiz ortamdaki yaşamları, saray örgütleri ve mekânları, sarayda geçen olaylar, saray adetleri, kısacası buradaki dört yüz yıllık süreç yoğun ilgi uyandırmaktadır. Osmanlı tarihinin ve o tarihi yaratan padişahların en zengin kaynağı; en önemli mekânı olma özelliğini taşıyan Saray-ı Hümayun, "Osmanlı mirası"nın da somut ve nesnel aynasıdır. Edmondo de Amicis, 1874 İstanbul'unu anlatan eserinde, "Topkapı görülmedikçe İstanbul görülmüş sayılmaz" ve "Bütün dünyanın merakını üstüne çekmesi, salt mimari güzelliği değildir. Sarayın büyük değeri Osmanlı Hanedanının hemen bütün hayatını tefsir edip aydınlatan, duvarlarının taşlarında ve asırlık ağaçlarının gövdelerinde imparatorluğun en hususi ve en gizli vakalarını belli bir şekilde taşıyan tarihi bir abide olmasındandır" Diyor. Bu tanımların akla getirdiği ilk soru ya da sorun, bu ilginç saray hakkında, özgün verilere dayalı, mekânla birlikte yaşantıları, anıları, olayları da öykülendiren, "mekân ve tarih" ağırlıklı, rehber özelliği de olan bir kitap hazırlanıp hazırlanamayacağıdır...

---