Geleneksel Osmanlı/Türk musikisi tarihinin en önemli yazılı belgelerinden biriyle karşı karşıyayız. Tek nüshası Paris'te Bibliothèque Nationale de France'ta Şark Yazmaları (Manuscrits Orientaux) bölümünde bulunan ve [Turc 292] katalog numarasıyla tasnif edilmiş olan bu elyazması eser, Leh mühtedisi Wojciech Bobowsky'nin (nam-ı diğer Ali Ufki Bey) ardında bıraktığı çok sayıda elyazması eserden biridir. 1630'lu yılların başlarında Kamaniçe kalesinin zaptı için Polonyalılar ve Avusturyalılarla yapılan savaşlardan birinde Osmanlı ordusuna esir düştükten sonra İstanbul'a getirilip ihtida eden bir Leh asilzadesi olan Ali Ufki Bey (1610?-1675) ömrünün geri kalan bölümünü bu şehirde geçirmiştir. Çok sayıda Avrupa dilini bilen ve yetenekli bir müzisyen olan Ali Ufki Bey İstanbul'daki yaşamının ilk on dokuz yılını Topkapı Sarayında içoğlanlarına musiki öğreterek geçirdikten sonra, Saraydan çıkmış, ardından da uzunca bir süre Divan-ı Hümayun tercümanlığı görevinde bulunmuştur. 17. yüzyıl İstanbul'unun kültür hayatında çok özel bir yeri olan Ali Ufki Bey özellikle dil, din ve musikiyle ilgili çok çeşitli eserler kaleme almıştır. Sözlükler, Türkçe konuşma kılavuzları, dilbilgisi metinleri, hatırat ve çeşitli gözlemler, Tevrat ve İncil başta olmak üzere çeşitli dinsel metinlerin Türkçeye çevirisi, İslam akaidi ve ibadetleri ile ilgili Latince açıklamalar, müzik ve repertuar derlemeleri vs. gibi çok çeşitli alanlara yayılmıştır Ali Bey'in eserleri. Ali Ufki yazdığı veya çevirdiği eserlerin hiçbirinin basılıp yayınlandığını hayattayken görememiştir. Ayrıca, bilebildiğimiz kadarıyla elyazması eserlerinin orijinal nüshalarının hiçbiri bugün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde değildir. Ali Ufki'nin ardında bıraktığı elyazması eserlerden üç tanesi doğrudan doğruya musikiyle ilgilidir. Günümüz Türkiye'sinde Ali Ufki'nin musikiye dair bu eserleri onun en önemli ve kalıcı eserleri olarak görülüyor. Ne var ki, Ali Ufki'nin eserlerinin bir bütün olarak henüz yayınlanıp değerlendirilmediği göz önüne alınırsa, bu konuda yapılacak çok şey olduğunu görürüz…

---