Robert Kolej Kütüphanesi, İstanbul, Türkiye
Kolej kütüphanesi ya da kütüphaneleri okulun kuruluşu ile özdeştir. Uzun bir tarihe sahip olan okulun geçirdiği değişiklikleri onlar da geçirmiştir. 1850'lerde Amerikan Misyoner Örgütü'nden olan Dwight kardeşler ve Cyrus Hamlin İstanbul'da bir okul açmaya karar verdiklerinde, sonradan okula ismini verecek olan iş adamı Christopher Rhinelander Robert'ı parasal destek konusunda ikna etmeyi başardılar. Daha ortada okul yok iken Hamlin ve Robert arasındaki yazışmalarda kütüphane ve laboratuvar harcamalarına gerekenin ayrılması konusu işlenir. 16 Eylül 1863'te Bebek'teki geçici yerinde Robert Kolej açıldığında yalnızca dört öğrencisi vardı. Kütüphane için 22,120 dolar ayrılmıştı. Harvard Üniversitesi açılış nedeniyle 200 ciltlik kitap armağan etmişti. Mayıs 1871'de Hisar kampüsüne taşındığında henüz tek eğitim binası vardı ve kütüphane de o binadaydı: Hamlin Hall. Ama kitap sayısı 5000'e ulaşmıştı. Aynı yılın Ekim ayında üç öğrenciyle Gedikpaşa'da yine Amerikalı misyonerler desteğinde Amerikan Kız Koleji açıldı. Okul müdiresi Julia Rappleye, Mrs. Bowker ve Caroline Borden'in çabalarıyla 1876 yılında Üsküdar'a taşındılar. Sonraları müdireliği Mary Mills Patrick alacak ve 1924 yılına dek sürdürecektir. Borden anılarında, eğitime katkı sağlayan okul kütüphanesinin bir kaç yüz kitaptan oluştuğunu belirtir. Borden tüm servetini, eşyalarını ve kitaplarını Kız Kolejine bağışlamıştır. Adları geçen kişiler tamamen erkeklerin hâkim olduğu bir dünyada kadın eğitiminin çok önemli olduğuna inanmışlardı. Jenkins bir eğitim elçisi olarak tanımladığı Mary Mills Patrick'i ve koleji anlattığı kitabında Kız Kolejine II. Abdülhamit zamanında birçok ayrıcalıklar verildiğini, hatta vergiden muaf tutulduğunu söyler. Fakat kitap konusunda kısıtlamalar getirilmiştir: " Gümrükten özel koruma altında olmaksızın kitaplar geçemiyordu, çoğu sansüre uğruyor ya da el konuluyordu. Osmanlı İmparatorluğu veya Muhammed'in dininden bahseden hiç bir kitap Türkiye'ye giremiyordu... Şiir ve oyun kitapları bile sağlama alınamıyordu. Shakespeare'in Hamlet'ine, Türk adına atıfta bulunulduğu için bir başka oyununa ve Jül Sezar'a da bir yöneticiye suikast düzenlendiği için el konulmuştu. Şairin Peygambere layık gördüğü yer nedeniyle Dante'nin İlahi Komedya'sı ve büyük isyanı anlattığı için Milton da yasaklar arasındaydı.' 1914 yılında Kız Koleji eşyaları ve kitapları ile birlikte Arnavutköy'e yerleşti. Henüz dört bina tamamlanmıştı. Merkez bina olan Gould Hall'daki konferans salonunda, şimdiki kütüphane, açılış töreni yapıldı. Okulun 1901 mezunu olan Halide Edip Adıvar da çarpıcı bir konuşma yaptı. O zamanki kütüphane bu toplantı salonunun bitişiğinde yer almaktaydı. Hisar kampüsündeki erkek kolejinde ise müdür C. F. Gates'in yıllarca sürdürdüğü kararlı gayretleri sayesinde Nisan 1932'de Van Millingen Kütüphanesi ve binası açıldı. Carnegie Vakfı'ndan yardım sağlanmıştı. Kitaplığa adı verilen Alexander Van Millingen İstanbul doğumluydu, 1897-1915 yıllarında kolejde tarih profesörü olarak görev yapmıştı ve Bizans üzerine yapıtları vardı. Kitap koleksiyonunu ve bin sterlin olan servetini kütüphaneye bağışlamıştı. İşte erkek öğrenciler üzerinde etkisi ve anıları olan o efsanevi kütüphanenin kuruluşu böyle olmuştu. Bu bina şimdi Boğaziçi Üniversitesinin rektörlük binasıdır. Kütüphane ise Kuzey Kampusuna taşınmıştır. 1957 yılında Milli Kütüphane tarafından yayınlanan Türkiye Kütüphaneleri Rehberi'nde Robert Kolej Kütüphanesinde 111,598 kitap, 214 süreli yayın; Kız Koleji Kütüphanesinde ise 27,163 kitap, 108 süreli yayın adedi verilmiştir. Arnavutköy Kız Kolejinin Gould Hall'da yer alan kütüphanesi 1963 yılında Anne Taylor Case adına yapılan bağış sayesinde genişledi ve iki kata yayıldı. Bu kütüphane kız öğrencilerin Boğaz'ın muhteşem manzarası eşliğinde kitap ve dergilerle haşır neşir olduğu, unutulmaz anların yaşandığı mekândı. Ya da o görüntü eşliğinde kulaklıkla uzunçalarların dinlenildiği ortamdı. 1971 yılında Robert Kolej Yüksek Okulu Boğaziçi Üniversitesine dönüştü. Liseli erkek öğrenciler, ortaokulu 1961 yılında kapanmıştı, Arnavutköy kampüsüne geldiler. Robert Kolej artık kızlı erkekli eğitim verecekti. Yüksekokula ait olan kitaplar Hisar kampüsünde kaldı. Robert Kolejin Akademi-Lise düzeyindeki kitapları ise Arnavutköy'e taşınmıştır. Kız Kolejinin 1925 yılında Bingham Hall'da faaliyete geçen ortaokul kütüphanesi 1992 yılında Lise Kütüphanesi ile birleştirildi. Karma olarak orta-lise düzeyinde Arnavutköy kampüsünde eğitimi sürdüren Robert Kolej kütüphanesini yenileme ve genişletme çabalarını sürdürdü. 1989 yılında başlayan ve 1996 yılına dek süren toplantılar ve tasarımlar sonuçlandı ve bugünkü şekline kavuştu. Erkek öğrencilerin gelişi ile basket-voleybol sahasına dönüşen ve böylece birçok mezunun kâbuslar görmesine neden olan eski konferans-tiyatro salonu kütüphaneye dahil edildi. Yeni bir tiyatro ve jimnastik salonu yapıldığı için kütüphanenin daha geniş bir alana yayılması gerçekleşebildi. Okulun ve kütüphanenin o yıllarda geçirdiği değişimi anlatan okul müdürü H. A. Dawe okul dergisine şöyle yazmıştı: " Bir okulun özü olmamakla birlikte, içinde insan faaliyetlerini barındıran binaların biçimleri, kaliteleri ve bağlantılarının kişiler üzerindeki güçlü etkisi yadsınamaz. Churchill'in 'Yapılarımızı biz biçimlendiririz, sonra da onlar bizi,' sözü okullar için çok uygundur. Eski binalarda yeni yerler açılınca bazı 'biçimlendirme' olasılıkları gündeme geldi. Bu biçimlendirme sonradan bizleri ve Okulun Programını da biçimlendirecekti.'[2] Bu oluşuma Amerikan Uluslararası Gelişim Programı'nın ve Hisar Eğitim Vakfı'nın katkıları büyüktür. Okul yönetimi, mütevelli heyeti ve mezunlar derneği kütüphaneyi her zaman desteklemiştir. 1997 yılında 8 yıllık öğrenim yasası gereği ortaokul kapatıldı ve 2000 yılında bu düzeydeki kitaplar çeşitli okullara dağıtıldı. Bu gün yedi yüz elli metrekarelik bir alanda 90 kişilik oturma kapasitesine sahip olan Robert Kolej Kütüphanesi 49600 kitap, 68 CD-ROM, 474 VCD, DVD, 77 CD, 180 süreli yayın, altı web erişimli veritabanı ile orta öğrenim düzeyinde 971 öğrencisine, tüm çalışanlarına ve mezunlarına hizmet vermektedir. Kullanıcılara açık 22 bilgisayarla Internet erişimi sağlamaktadır. Fotokopi, tarayıcı ve biri renkli iki yazıcı olan kütüphanede 24 kişilik bir derslik de yer almaktadır… Çok değişiklikler geçirmesine rağmen kütüphane her zaman sıcak ve zevkli bir öğrenim merkezi olmuştur. Çünkü okul güçlü bir kütüphanenin güçlü öğrenimle özdeş olduğuna inanmıştır. Kütüphane her devirde okul programının bir parçası olmuştur. 1924-28 yıllarına ait öğrencilik anılarında Belkıs Halim Vassaf kolejdeki boş zamanlarını genellikle kütüphanede geçirdiğini söyler; derslerden bahsederken ise " Öğretmenler kürsüde oturup ders anlatmazlardı. Ayrıca birkaç kitap birden tavsiye ederelerdi. Her dersin bir kitabı vardı fakat ondan başka da, diyelim ki psikolojide William James bahsini okurken, bize bunu daha tafsilatlı anlatan kitaplar veyahut makaleler tavsiye ederlerdi. Biz de onları kütüphaneden ya da okuma odasındaki mecmua ve gazetelerden bulup okurduk.'[3]Ayrıca, kütüphanemizde mezunlarımıza ait gurur duyduğumuz 488 adet yapıt bulunmaktadır. Bu sayıyı her gün çoğaltmaya devam ediyoruz. Okulun entelektüel merkezi olarak Robert Kolej Kütüphanesi okumayı teşvik etmek, geçerli bilgiye ulaşımı sağlamak, öğrencilerine, çalışanlarına ve mezunlarına yaşam boyu bilgi okuryazarlığı kazandırmak için hizmet etmeye devam etmektedir. Shakespeare'in Fırtına adlı oyunundan Prospero'nun bir sözü ile bitirelim: "Kitaplığım ki, değişmezdim / En dükünden Dükalığa.'
Adres : Kuruçeşme Cad. No:87, Beşiktaş, İstanbul, Türkiye