1869 yılında Edirne'ye bağlı Cisr-i Mustafapaşa kasabasında dünyaya gelen Rıza Tevfik, Debreli Hoca Mehmed Tevfik Efendi ile Kafkasya'dan kaçırılarak İstanbul'da bir konağa satılan Münire Hanım'ın ilk çocuklarıdır. İlk tahsiline, babasının hocalık yaptığı Sion Mektebi'nde başlayan Rıza Tevfik, bir süre Beylerbeyi ve Davutpaşa rüştiyelerine giderse de, babasının İzmit'e savcı olarak tayin edilmesi üzerine tahsil-i yarım kalır. Münire Hanım'ın İzmit'te sıtmadan vefatı üzerine, aile bu sefer Gelibolu'ya gelir. Henüz on bir yaşında öksüz kalan çocuğun hayatında böylece yeni bir dönem başlar. Gelibolu tabiatında anne şefkatinden mahrum bir çocukluk hayatı geçiren Rıza Tevfik, "çocukluk cenneti" adını verdiği bu günleri ileride sık sık hatırlayacaktır. Öte yandan, oğlunu okutup adam etmek isteyen Mehmed Tevfik Efendi ise, onu bu rüya âleminden adeta zorla kopararak, İstanbul'a Galatasaray Sultanisi'ne kaydettirir (1883). Derslere karşı ilgisizliği yüzünden iki ders yılı üstüste sınıfta kalan Rıza Tevfik, yıl sonunda okuldan ayrılıp tekrar Gelibolu'ya döner. Burada, gönlünce yine bir müddet yaşadıktan sonra tekrar okuma hevesine kapılan çocuk, babasının dostları vasıtasıyla bu defa Mekteb-i Mülkiye'ye girer (1884). Öğretmen kadrosu ve ders programı bakımından imparatorluğun en iyi okullarından biri olan Mekteb-i Mülkiye'de o sırada Recaizade Ekrem'in öncüllüğünde yeni bir edebiyatçı1ar nes1i de yetişmektedir. Daha sonra birer şair ve yazar olarak şöhret kazanacak olan Ali Ferruh, Ali Kemal, Ali Rıza ve Ali Seydi gibi arkadaşlarıyla beraber okuldaki müsait havadan faydalanan Rıza Tevfik, burada bir yandan Darwin, Büchner gibi filozofların kitaplarını okur ve şiirler yazarken, diğer yandan da bazı talebe hareketlerine katılır. Bir jurnal üzerine okuldaki bazı hocalar görevlerinden alınınca, aralarında Rıza Tevfik'in de bulunduğu bir grup talebe okuldan uzaklaştırılır…

---