"Otantik ve yaşanmış bir devrin gerçek bir hayat tablosu" olan İbrahim Efendi Konağı'nı okuyanlar Ratibe'yi hatırlayacaklardır. Zira Ratibe, zamanın Meclis-i Maliye Reisi İbrahim Efendi'nin torunudur. Ailesinin, yakınlarının ve bütün konak halkının, bir dediğini iki etmediği bu kibar, zarif, edepli ve faziletli kız, büyük amcasının torunu olan Samiha Ayverdi'nin hayran olduğu ve "ona benzemek için gayret sarfettiği" onun gibi olmaya özendiği müstesna bir isimdir. Bu isim, çocuk Ayverdi üzerinde o kadar derin izler bırakmıştır ki Ratibe'yi tanıdıktan üç çeyrek asra yakın bir zaman sonra kaleme aldığı bir hatırasına onun ismini vermiş ve arkasından da "Ratibe bir kitap ismi olabilir," demişlerdi. İşte Ratibe, muhterem yazarın bu arzusu üzerine kitaplaştı ve Samiha Ayverdi Külliyatı'nın 34. kitabı olarak külliyattaki yerini aldı. Kitabın ismine uyarak içindeki yazıların, İbrahim Efendi ve Ayverdi aileleri, onların yakınları, yazarın çocukluk yıllarındaki komşuları, devrin manevi hayatı, tarihi, içtimai ve siyasi olayları, bunlara bağlı olarak da İkinci Sultan Abdülhamid ile ilgili olanlar arasından seçilmesine bilhassa itina edildi. "Gittikleri yerlere dünyalarını da beraber götürenler için, o geçmiş yılların hatıraları, kaynayan bir kap gibi, kapağını atarak dışarı taşmanın yolunu arar," diyen yazarın bu eseri de sadece bir hatıralar zinciri değil; tarihimiz, milli kültürümüz, hata ve sevaplarımızla, geçmişimizden, yani bizden bize ses getiren milli-manevi değerlerimizin, kültür zenginliklerimizin, kaynayan tasavvuf kabından taşarak okuyuculara ulaşmasıdır. Nitekim bu hatıralar bize Türk-İslam terbiyesinin yetiştirdiği nice müstesna şahsiyeti tanıtır. İnsanları birbirine bağlayan reçetenin: "Histe ve fikirde birlik, şefkat, muhabbet, saygı, dürüstlük, sabır, feragat ve bütün bu meziyetlerin hepsini besleyen iman anlayışı" olduğunu söyler. "Geçmiş yılların tarihe malolmuş zaferleri, seferleri ve bergüzarlarının, gençler için bir hazine olarak muhafaza edilip ondan alınan şevkle" yeni icatlar zincirine ilaveler yapılması...

---