Hem ünlü bir ressam, hem de Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi'nin kurucusu ve Müze-i Hümayun'un müdürü olan Osman Hamdi Bey öleli yüz yıl oluyor (1842-191 O). Onun ölümü, bu serginin de gözler önüne serdiği üzere, Osmanlı İmparatorluğu'yla Batı arasındaki en heyecan verici sanatsal buluşma süreçlerinden birini sona erdirmiştir. Kendisinin gerçekleştirdiği işler arasında ilk çizim atölyelerinin açılması, ilk sergilerin düzenlenmesi, ilk sanat galerilerinin ve ilk resim Salonlarının açılışı sayılabilir. Ama tüm bunlar, tıpkı Osman Hamdi Bey gibi, ülkelerini çağdaş bir çizgiye taşımasını bilen bir grup insanın girişimleri olmasaydı yapılamazdı. Her şey 1839'da, Tanzimat reformlarını başlatan Gülhane Hatt-ı Hümayunu'nun ilanıyla başlar. Bu ferman birkaç on yıl içinde, ülkenin kurumsal, ekonomik ve toplumsal görünümünü altüst eden, yeni kültürel ve sanatsal uygulamaların doğmasına yol açan geniş bir reform programının çıkış noktasını oluşturur. Osmanlı Devleti gözlerini Avrupa'ya çevirip, onun kendisine sunduğu örnekleri taklitte arar kurtuluşunu. Elde edilen sonuçlar göz alıcıdır: 1876'da, II. Abdülhamid'in saltanatının başlangıcında, yapılan reformların sayısı o kadar çoğalır ki, her yere yayılan bir çağdaşlığın kurbanı eski Türkiye'nin yok oluşuna ağlayan, Pierre Loti gibi geç kalmış romantiklerin geri kalmış görünmesi ne neden olur. Kentle arasındaki ilişkiyi geçmiş özlemiyle yaşayan yazar için, Pera bölgesi artık "içler acısı bir Avrupa kenti taklidi"ne dönüşmüştür ve Boğaz'ın Avrupa kıyısı, "eski Türkiye'nin uyumlu konutları yanında mide bulandıran, taşkın Levantenlerin barok köşkleri, karma ya da hatta Art Nouveau cepheler"iyle köklü bir eleştirinin hedefi olmuştur…

---