Bu eserle ilgili ilk çalışmalarım, 2013 yılında tamamladığım “Ermeni Sorunu-nun Ortaya Çıkış ve Gelişim Sürecinde İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nin Tutumu 1878-1923)” başlıklı doktora tezimin yazımı sırasında başlamıştı. Ermeni Patrik--anesi’nin, özellikle Mondros Mütarekesi sonrası, Rum Patrikhanesi ile ilişkileri ezerinde çalışırken, 1921 yılı sonlarında İstanbul Rum Patrikliğine seçilen Meletios Metaksakis ilginç bir figür olarak dikkatimi çekmişti. Bir yandan Ermeni ve Rum patrikhaneleri arasındaki ilişkiyi incelemeye devam ederken, bir yandan da doğrudan Rumlarla ilgili bazı meselelere, özellikle de Meletios ve patriklik dönemine ait olaylara daha yakından bakabilme fırsatım oldu ve konuyla ilgili belge ve kaynaklan toplamaya başladım. Öncelikle doktora tez çalışmamın devam ediyor olması, diğer yandan araya giren farklı uğraşlar sebebiyle, Meletios üzerine yaptığım bu çalışmanın tamamlanması beş yıldan fazla bir sürede gerçekleşti. Çalışmanın uzun bir zamana yayılması eserin ortaya çıkışını geciktirse de, konunun birçok yönünü daha aynntılı inceleyebilme fırsatı da sağladı.
İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin başında bulunmuş Meletios Metaksakis gibi bir ismin biyografisi çerçevesinde patrikhanenin faaliyetlerini yazmaya çalışmanın, patrikhanenin yakın dönemdeki genel tavrını anlayabilmede önemli göstergelere sahip olduğu kanaatindeyim. Kitleleri peşinden sürükleme gücüne sahip olan dinî bir kurumun liderliğini yapan kişinin siyasî tavrı, doğal olarak zamanla peşindeki tüm insanların ortak tavrına dönüşmektedir. Mütareke dönemi gibi önemli dönüşümlerin yaşandığı bir zaman diliminde görev yapan Meletios, sadece bu açıdan dahi ayrıntılı olarak incelenmesi gereken bir isimdir. Benzer olarak, mütareke dönemi veya öncesinde görev yapan diğer Rum patrikleri (ya da Ermeni ve Yahudi dinî liderleri) hakkında yapılacak biyografik çalışmaların da, tarihî sürecin anlaşılmasında önemli katkılar sunacağı şüphesizdir...

---