Tarihe, özellikle de yakın tarihe eğilmeyi niçin gerekli saymaktayız? Geçip gitmiş e, köhneyip yok olmuşa mı meraklıyız yoksa? Hayır! Hareketimize yön veren fikir, kuru/manasız/şuursuz bir mazi hayranlığı değildir; bilakis bugünün kördüğüm olmuş meselelerini çözmek için düne bakıyoruz. İnanıyoruz ki bugünün tohumları bilhassa yakın geçmişin içinde atılmıştır... Yakın geçmişe eğilmek ve onun bakir mevzularını ortaya çıkarmak suretiyle, şimdi içine itildiğimiz maddi manevi felaketlerin faillerini yakalamak mümkün olacaktır. Çünkü "tarih, bir milletin hafızasıdır," hiçbir şeyi unutmaz ve affetmez... Demek ki geçmiş, bize bugün için lazımdır. Ve bugünün kökleri dündedir. Yahya Kemal bu gerçeği ne güzel söyler: - Ne harabi, ne harabatiyim Kökü mazide olan biriyim... Tarihte yaşanmış felaketlere tekrar düşmemek için, onları meydana getiren şartları ve faillerinin planlarını bilmek zaruridir; öyleyse bu noktadan da tarihe dönüp bakmak zorundayız. Hem de, sadece zaferlerine, başarılarına değil, felaket ve hezimetlerine, yıkılış ve çöküşlerine, bozgunlarına da bakmak gerekecektir. Çünkü işimiz hayali bir tarihle övünmek değil, yaşanmış tarihin gerçeklerine eğilmektir. Öyleyse, tarihimizin bozgunlarına ve onları doğuran sebeplere gözümüzü yummak mümkün değildir. Hatta bu durum gafletin de ötesinde ihanet olabilir. Çünkü aynı sebeplerin aynı neticeleri doğurması kaçınılmaz bir husustur. Hâlbuki biz, geçmişte yaşadığımız hiçbir felaketin tekrarlanmasını istemiyoruz... Öyleyse o felaketleri bilmek ve ibret almak zorundayız. Merhum Akif, acı söyler, ama ne kadar da doğrudur: Tarihi tekerrür ettirmemek için ibret almak nasıl lazımsa, ibret alabilmek için de geçmişi doğru bilmek o kadar zaruridir. Akıllı insanlar, başkalarının tecrübelerinden istifade edenlerdir" diye bir söz vardır. Fakat kendi milletinin, hem de çok kısa zaman önce geçirdiği ibretli tecrübelerden istifade etmeyenler için bir söz hatırlamıyorum. Eğer varsa, mutlaka bizim dramımızı anlatıyordur...

---