"Yiğit namıyla anılır" atasözü çok şey anlatır. Kişiler bir başarı göstermedikçe ünlenmez; dolayısıyla anılmaz olurlar. Bu yazgı toplumlar ve devletler için de geçerlidir. "Maden sanatı"ndan söz edilirken Urartular, bir kaya kabartmasının karşısında Hititler anılır. 1999'da güncelleşen ve "Osmanlı" kavramı ile vurgulanan tarih gerçeğinin de çok yönlü çağrışımları olduğu kuşkusuz. Ulusal yaşantımızın en uzun evresinin Osmanlılık içinde geçtiğini yadsıyamayacağımız gibi, dünya tarihinin son yüzyıllarında da Osmanlılığın önemli katkısı ve rolü var. Fakat her iki boyutta da askeri, siyasi ve bir oranda da ekonomik yönler ısrarla öne çıkartıldığından Osmanlı hayranları ile karşıtları için sonu gelmez yapay tartışma alanları yaratılıyor. Oysa yansız ve doğru bir yaklaşım; yerleştiği coğrafyaların çeşitliliği, bünyesine aldığı ırklar, uluslar ve topluluklar, özgün kurumları, temsil ettiği uygarlık ve kültür, Osmanlılığa bakışın daha farklı olmasını gerekli kılıyor. 19. yüzyılda ortaya çıkan "Osmanlı" kavramı siyasal ve toplumsal düşüncelerden doğmuşken, bugün bize bambaşka anlamları ve alanları, çoğunca da sanatsal ve kültürel seçkinlikleri çağrıştırıyor. Osmanlılık kavramına bu yeni içeriği kazandıranların, ya da Osmanlı gerçeğini yerli yerine oturtanların bizden çok Batı dünyası olduğunu da unutmamamız gerekiyor. Tıpkı bir zamanlar Osmanlı hoşgörüsüne "Pax Ottoman" (Osmanlı Barışı) diyenlerin de Batılılar olması gibi. Günümüzde "Osmanlı" deyiminin giderek evrensel kültürün bir boyutunu ifade etmesi, doğruluğu kadar sevindirici bir gelişmedir. Bugün artık bir Tokat ya da Trabzon güğümü, Süleymaniye işi orta mangalı, 18. yüzyılda Uşak'ta dokunmuş bir seccade, Kütahya işi laledan, saray işi şemseli bir çift terlik, dünyanın her tarafında "Osmanlı" nitelemesiyle müzayede salonlarında boy gösteriyor, müzelerde sergileniyor. "Osmanlı" sözcüğü, ham maddesi toprak olan lüleden, bronz alaşımlı şahi toplara, manusa bezinden kemhaya, kâğıttan mürekkepten ebru ya minyatüre, çocuk oyuncağından gelin nahılına, mühüre… (Devamı 2. Ciltte)

---