Osmanlı İmparatorluğu'nda mimarlık örgütlenmesi, sabit ve değişmez kuralları olan ve bu kurallar çerçevesinde işleyişini sürdüren bir örgütlenme prensibine sahip değildi. İdeal olanla ya da idealize edilmiş olanla, işleyiş arasındaki farklılıklar kuşkusuz, gerilimi çekişmeyi ve devinimi ortaya çıkarmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, Hassa Mimarlar Ocağı için idealize edilmiş çalışma şeması doğru kabul edilse bile, kitabın konuyu incelerken tarih aralığı olarak seçtiği 18. yüzyılın sonlarında etkili değildi. Kuşkusuz, örgütün statüye bağlı düzeni, başmimar-kalfa ilişkileri, başmimarın imparatorlukta her mimarlık faaliyetine olan kontrolü ve etkisinin derecesi, idealize edilmiş ve her şeyin yolundaymış gibi biçimlendirildiği tarih kurgusu bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı'nın klasik döneminde mimarlık örgütlenmesi nasıl şekillenmekteydi? sorusuna cevap henüz aranmış değildir. Diğer bir deyişle, bir yüz yıl boyunca Hassa Mimarlar Ocağı'nda kaç kişinin çalıştığı, kimlerin başmimar olduğu, kaç para aldıkları, kaç gayrimüslimin faaliyet gösterdiğinin tespiti, sayısal değer taşımanın dışında, ocakta faaliyet gösteren kişileri birer birey olarak görmemizi engellemektedir. Bununla birlikte, inşaat faaliyeti gösteren örgüt dışı başka kişileri de dışlayan bir tutum içinde, ocakta bulunan kişilerin her birine biçilen görevleri, gereği gibi yerine getiren kişiler olarak, sorunsuz ve düzenli bir sistemin parçaları olduklarını kabul etmek, idealize edilmemiş bir tarih kurgusunun ortaya çıkmasına da engel olmaktadır. Bu sebeple, geç dönem Osmanlı' da mimarlık örgütlenmesi incelense, ortaya nasıl bir sonuç çıkar? sorusuna cevap arayışları idealize edilmiş şemaların ötesindeki bir bakış açısıyla kitapta yer bulmaktadır. Kitabın ilk bölümünde, eldeki bilgiler doğrultusunda, klasik dönemdeki uygulamalarla karşılaştırmalar yaparak, 18. yüzyılın sonlarından itibaren inşaat örgütlenmesindeki dönüşümlerin incelenmesi hedeflenmiştir...

---