Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Parlamenter Denetim (1908-1920)

Yazar : Ahmet Ali Gazel
İsbn : 9789944272025
Yayın Tarihi : Şubat, 2007
Dil : Türkçe
Sayfa Sayısı : 384
Ölçü : 13,5 x 21,5 cm
Yayınevi : Çizgi Kitabevi

Parlamenter rejimlerde, yasama organı sadece yasama işlevlerini yerine getirmekle değil, aynı zamanda hükümeti denetlemekle de görevlidir. Parlamento, hükümetlerin tüm faaliyetlerini ve iktidarı kullanışını denetler, yasal olmayan ve sakıncalı görünen icraat ve kararlarına karşı, hukuki olarak sahip olduğu kontrol ve denetim mekanizmalarını harekete geçirir. Parlamentonun iktidara karşı kullanabileceği denetim mekanizmaları; Soru, Gensoru, Meclis Araştırması, Meclis Soruşturması ve Genel Görüşmedir, Bu denetim mekanizmaları sırf bilgi edinme ve tenkitten ibaret değildir, Gensoru yoluyla bakan veya hükümet düşürülmesi, meclis soruşturması yoluyla da ilgili bakanın veya başbakanın Yüce Divan'a gönderilmesi mümkündür. Parlamentonun bu denetim mekanizmalarını kullanması karşısında iktidar daha dikkatli, ölçülü ve yasal sınırlar içinde davranmak zorunda kalır. Kısaca parlamenter denetim, iktidarın keyfiliğe kaçması ihtimali önündeki en büyük engeldir. Dolayısıyla parlamenter denetimin sağlıklı işlemesi, parlamenter rejimin ve demokrasinin sağlıklı yürümesiyle doğru bir orantı içindedir. Cumhuriyet Dönemi'ndeki parlamento denetimiyle ilgili birkaç çalışma yapılmıştır (Erdal Onar, Meclis Araştırması, Ankara, 1977; Nadir Latif İslam, Türkiye'de Gensoru ve Meclis Tahkikatı, Ankara, 1966; Ergun Özbudun, Parlamenter Rejimde Parlamentonun Hükümeti Murakabe Vasıtaları, Ankara, 1962; Şeref İba, Parlamenter Denetim, Yolları, Etkinliği ve Susurluk Örneği, Ankara, 1997; lşıl Çakan, Türk Parlamento Tarihinde İkinci Meclis, İstanbul, 1999). Ancak bu güne kadar Osmanlı dönemi parlamento denetimine ait kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu ise; Türk Parlamento Tarihi ve parlamenter denetim açısından bir eksiklik oluşturmaktadır. Zira Osmanlı döneminde oluşturulan parlamenter yapı, temelde Cumhuriyet dönemi parlamentoları için bir model teşkil etmiştir. 1920 yılında açılan Büyük Millet Meclisi, Osmanlı döneminde hazırlanan iç tüzüğü kullanmış ve bu içtüzük bazı değişiklerle beraber uzun müddet yürürlükte kalınıştır. Dolayısıyla Cumhuriyet dönemi' parlamento uygulamalarının hukuki altyapısı Osmanlı döneminde oluşmuştur.
******Ahmet Ali Gazel
DİKKAT!
İstanbul Kitapları (7654 kitap)
ve
Osmanlı Kitapları (2586 kitap)
Koleksiyonları satılıktır.
Çok kıymetli ve nadir kitapları da kapsayan bu
Koleksiyonları almak isteyenler
İletişim paragrafından lütfen mesaj gönderin...