Salgın hastalıklar insanlık tarihi boyunca sık sık ortaya çıkmış; bunlardan kolera ise, XIX. yüzyıl boyunca insanların ölüm nedenlerinin başında yer almıştır. Bu niteliği ile de tarihin şekillenmesinde hafife alınmayacak bir rol üstlenmiştir. Birçok devlet gibi Osmanlı Devleti de zaman zaman kolera salgınlarına maruz kalarak büyük kayıplara uğramıştır. Kemal Karpat, ilk kez 1831'de, daha sonra 1881-1893 arasında yapılan nüfus sayımlarının ortaya koyduğu nüfus durgunluğunu salgın hastalıklara, özellikle de koleraya bağlamaktadır. Biz de bu çalışma ile Osmanlı Devleti'nde 1892 - 1895 yılları arasında meydana gelen kolera salgınları sırasında yaşananların devlete ve Osmanlı toplumuna olan her türlü etkisini ortaya koymaya çalıştık. Koleranın gerek Dünya'da, gerekse Osmanlı Devleti'nde yarattığı etkiler göz önüne alındığında, tarihsel anlamda özel bir önem kazandığı görülmektedir. Taşıdığı bu ehemmiyete rağmen, özelde kolera, genelde ise tıp tarihi hakkında ülkemizde yapılan araştırmaların yetersizliği bizi bu çalışmayı yapmaya iten sebeplerden biri olmuştur. Şu ana kadar, Gülden Sarıyıldız'ın Hicaz Karantina Teşkilatı (1865-1914), Ankara 1996; "Karantina Meclisi'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri", Belleten, S. 222, (Ankara 1994), s. 329-376; "XIX Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Kolera Salgını", Tarih Boyunca Anadolu' da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul 2002, s. 309-318 ile Nuran Yıldırım'ın kolera ve diğer salgın hastalıklara dair makaleleri ve Hikmet Özdemir'in derleme niteliğindeki Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Ankara 2005 başlıklı çalışmalarda koleraya ve diğer salgın hastalıklara değinilmiştir. Biz de salgın hastalıklar bahsinin yeterli ölçüde ele alınmamış bir konusu olarak, 1892-1895 kolera salgını hakkında bir çalışma yapmayı düşündük. Çalışmamızın ana kaynağını Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan vesika ve defterler teşkil etmektedir. Konuyla ilgili olarak muhakkak en derli toplu bilgileri içeren bu kaynaktaki İrade/er ve Yıldız Tasnifleri başta olmak üzere,

---