Daha önce de belirtildiği gibi I. Ahmed Osmanlı tahtına oturduğu zaman yaşının küçüklüğü sebebiyle çocuğu bulunmadığından, biricik kardeşi Mustafa hakkında Fatih Kanunnamesi uygulanmayarak hayatta bırakılmıştı. Padişah olduktan sonra evlenen ve ard arda oğulları dünyaya gelen Sultan Ahmed, zaman zaman Mustafa'yı öldürmeye kalkışmışsa da, devlet erkânı buna engel olmaya çalışmıştır. Öldürülmemesine sebep olarak da Mustafa'nın şuurunun yerinde olmayışı ve kendisinden zarar gelmeyeceği gösterilir. Daha önce babadan oğula geçen saltanatın kardeşe intikali I. Ahmed'den itibaren "büyüklük' yani ailenin en yaşlı erkeğine tahtın intikali esasına bağlanmıştı. Sultan Ahmed'in ölümünden sonra tahta oturan, daha doğrusu oturtulan Mustafa'nın cülusu bazı devlet adamları arasında "şuurunun yerinde olmaması" sebebiyle anlaşmazlığa yol açtı. Taraftar olanlar da, bunun zamanla düzeleceğini iddia ettiler ve Mustafa'yı I. Ahmed'den sonra Osmanlı tahtına oturttular. Mustafa'nın tahta çıkarılışında Sadaret kaymakamı Sofu Sinan Paşa, Şeyhülislam Es'ad Efendi ve I. Ahmed'in meşhur zevcesi Mahpeyker Kösem Sultan'ın etkisinin olduğu rivayet edilir. Daha sonraki Padişah IV. Murad devrinde yıldızı daha da parlayacak olan Kösem Sultan'ın Mustafa lehine tercihini kullanması oğulları Murad, Kasım ve İbrahim'in gelecekleri içindir. I. Ahmed'in 14 yıllık saltanatı boyunca daima öldürüleceğini düşünerek yaşayan Sultan Mustafa'nın akıl dengesi saray hekimlerinin tüm ihtimam ve dikkatlerine rağmen bir türlü düzelmedi. Sokağa çıkıp para dağıtmak, gidip divan toplantılarında vezirlerin kavuğunu çıkarmak ve buna benzer bazı yersiz ve çocukça hareketleri devlet erkânı arasında hoşnutsuzluğa sebep oluyordu. Bundan en çok da onu tahta oturtanlar rahatsız oluyordu. Ayrıca bol keseden etrafa dağıttığı paralar yüzünden hazine de büyük zarar görüyordu. Denizde balıklara altın attığı dahi görülmüştü...

---