Hayyam ile aşinalığım çok eskidir. Henüz on beş, on altı yaşlarında idim, bir gün sahaflarda elime bir kitap geçti: Baba Tahir Uryan Hemedani ile Hayyam'ın rubaileri. Bu, sarı bir kâğıt üzerine ta'lik bir taş basması idi. Baba Tahir'in Rumilerini hiç anlayamadım. Çünkü o ayrı bir lehçe ile yazılmıştı. Lakin Hayyam'ınkiler beni o derece sardı ki; hemen mektep arkadaşım ve çok yakın dostum Münir'e koştum, onu beraber tercemeye başladık. Tabii çocukluk... O zamandan beri Fars diline aşina ve eli kalem tutan birçok zevatın aruz, hece, manzum, mensur tercemeleri neşredildi. Yahya Kemal merhum da bu cazibeden kendini kurtaramadı. Bu tercemeler hakkında mütalaa beyan etmek doğru değildir. Her birinin kendine göre bir değeri vardır. Lakin çok yakın dostluğumuza rağmen, Hamamizade İhsan Bey merhumun böyle bir tercemesi olduğunu bilmiyordum. Vefatından bir hayli zaman sonra haberdar oldum. Bu tercemenin neşrine himmet buyuran Orhan Hamami, tab' işlerine nezaret etmeği bana teklif ve müsveddeleri tevdi ettiği zaman bir kere daha o çok aziz ve müstesna dostumla gönülden sohbet imkânlarını elde ettim. İhsan Bey, rubaileri birkaç defa terceme etmiştir. Nisbeten eski dille terceme ettiklerini tekrar ele almış, dilini sadeleştirmiştir. Bir de mukaddeme yazmıştır. Ben bu tercemeler hakkındaki takdir hükmünü okuyucuya bırakıyorum. Ancak tamamen afaki olarak müşahede ettiğim bazı hususları işaret edeceğim…

---