Mustafa Nuri Paşa'nın (1824-1890), Netayic ül-Vukuat (olayların sonuçları) adıyla yazdığı ve burada yayınladığımız eserin konusu, kuruluşundan 1841 yılına dek geçen devreyi kapsayan Osmanlı İmparatorluğu Tarihi'dir. Ancak bu kitap, sıradan bir Osmanlı Tarihi değil, devletin askeri ve sivil alanlardaki bütün kurumlarını ve örgütlerini özenle inceleyen değerli ve modern bir eserdir. Mustafa Nuri Paşa, Osmanlı İmparatorluğu yönetiminin en üst basamaklarında ve türlü işlerde uzun yıllar görevde bulunmuş, kendisine vezirlik ve paşalık unvanı verilmiş bir kişidir. O, buralarda edindiği bilgi, görgü ve tecrübeleri, okuduğu birçok kaynak eserlerle, tarihi belgelerin verileri ile yoğurarak güçlü bir eleştiri süzgecinden geçirdikten sonra kitabına almıştır. XX. y. yıl başlarında, Belçikalı ünlü tarihçi Henri Pirenne'in (1862 - 1935) ilk örneklerini verdiği, olayların nedenlerini araştırarak sonuca varan çözümsel tarih yöntemini, Mustafa Nuri Paşa daha XIX. y. yılın ikinci yarısı ortalarında yazdığı bu değerli tarihinde başarı ile uygulamıştır. Yazarımız, tarihe düşkünlüğü ve eserine aktardığı bilgileri nerelerden öğrendiğini, güttüğü amacı şöyle özetliyor: "çocukluğumdan beri, tarih okumayı, eskilerin yazdıklarını inceleme eğiliminde olduğumdan, halkın ellerinde dolaşan ünlü tarihlerden başka, kimi bilgili kişilerin görüp işittikleri şeyler üzerine yazdıkları eserlerden birçok derleme ve tasarı (risale ve layiha) okudum. Özellikle Sultan Abdülaziz Han'ın saltanatlarının ilk sıralarında Mabeyn-i Hümayun Başkâtipliğinde bulunduğumdan görevim dolayısıyla bilgi edindiğim günlük olayları, gördüğüm eski yasaları ve işlemleri büyük bir özenle gözden geçirdim. Bunlardan öğrendiğime göre Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşundan beri politik yönetimi, yazılı ve geleneksel düzenleri birçok kez değişmiş bulunduğundan bunların gerçek nedenlerini, ortaya çıkan sonuçlarını açıklayıp gelecek kuşaklara âcizane bir andaç bırakmak üzere bu kitabımı yazmağa başladım...

---