Suphi 1883 yılında Giresun'da doğdu. İlk öğrenimini Kudüs ve Şam'da, idadi (lise) öğrenimini Erzurum'da yaptı. 1905 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'nden mezun olduktan sonra Paris'te Siyasal Bilgiler Okulu'nu bitirdi. Fransa'da bulunduğu dönem, Mustafa Suphi'nin Jean Jaures, Celestin Bougle gibi isimler başta olmak üzere burjuva sosyoloğu olarak nitelendirilebilecek düşünürlerin etkisinde kaldığı yıllardır. Bu yıllarda Suphi'nin İttihatçılar'la yakın ilişki içerisinde olduğu biliniyor. O dönemki hükümetin gazetesi olan Tanin gazetesinde muhabirlik de yaptı. Paris'ten İstanbul'a dönüşü 1908 yılına, İkinci Meşrutiyet'in ilan edildiği günlere rastladı. Tanin, Servet-i Fünun ve Hak gazetelerine yazılar yazdı; Ticaret Mekteb-i Alisi'nde, Darülmuallimin-i Aliye ve Mekteb-i Sultani'de hukuk ve iktisat dersleri verdi. 1914 yılının başlarında kendisini komünist düşünceyle tanıştıracak olan süreç, bir grup arkadaşı ile birlikte bir tekne ile Rusya'ya kaçmalarıyla başladı. Suphi'nin Bolşevik düşüncelerle tanışıp devrimci bir çalışma yürütmeye başlaması 1914-15 yıllarına denk düştü. Ekim Devrimi'nden sonra Moskova'ya gitti. Bu dönemde daha çok Kırım ve Odessa'daki, Rusya kökenli ve de savaş esiri Türkler arasında çalışma yürüttü. Kızılordu içinde örgütlenen Türk savaş esirlerinden bir birlik ile Rus İç Savaşına katıldı. Gerçek anlamda Anadolu'ya yönelik çalışmaya başlaması Mayıs 1920'de Bakü'ya gelmesi ile oldu. Bu dönemin zirvesi 10 Eylül 1920'de üç farklı grubun bir araya gelerek Türkiye Komünist Partisi'ni kurmasıdır. Sovyet hükümeti tarafından da güvenilen ve Anadolu'daki komünist hareketin gelecekteki lideri olarak görülen Suphi, partinin aldığı karar doğrultusunda Anadolu'ya geçme ve savaşı Anadolu'da sürdürme kararını aldı. 1921 Ocak'ında Mustafa Kemal'in çağrılısı olarak Ankara'ya doğru yola çıkan Suphi ve arkadaşları, Kars ve Erzurum'da linç girişimlerine uğradı. 28 Ocak 1921 gecesi 15 yoldaşı ile birlikte Trabzon'dan Sovyetler'e geri gönderilmek için bindirildikleri teknede öldüler.

Bibliyografya

28-29 Ocak 1921|i Unutma Mustafa Suphi ve Yoldaşları (1977), Ölümsüz Savaşçı Mustafa Suphi (Önder Sağlam, 1978), Mustafa Suphi İlk Yazılar (Dilek A. Kanat, 1989), Mustafa Suphi Bir Yaşamın Güncesi (1992), Mustafa Suphi Yaşamı Yazıları Yoldaşları (1992), TKP Programları ve Mustafa Suphi Tezleri (1997), Mustafa Suphi ve Yoldaşları (Burhan Tuğsavul -2004), 1920-21 ler Türkiye'si Mustafa Suphi'lerin Dönüşü (2005), Mustafa Suphi|yle Arkadaşlarını Kim Öldürdü (Emrah Cilasun, 2008), Mustafa Suphi (Turhan Feyizoğlu -2007), Suphi Yaşamı ve Mücadelesi (İnan Kahramanoğlu, 2008)