1299 yılında kuruluşundan 1922 yılında çöküşüne kadar Osmanlı İmparatorluğu kısmen "şer'i mahkemeler" (muhakim-i şeriyye) olarak bilinen mahkemeler tarafından uygulanan İslam hukukuna göre yönetildi. Çok farklı gruplardan insanlar (erkekler ve kadınlar, Müslümanlar ve gayrimüslimler, varlıklılar ve yoksullar, şehirliler ve köylüler) bu mahkemeleri sözleşmelerini, uzlaşmalarını ve anlaşmalarını kayıt altına almak için kullandılar. Aralarındaki çatışmaların kadı olarak bilinen bir hâkim tarafından çözülmesi için de sorunlarını bu mahkemelere taşıdılar. Her hâkimin, faaliyetlerini bir sicil defterine kaydeden kâtipleri bulunurdu. Gerektiğinde bu defterdeki zabıtlara başvurulabilirdi. Padişah fermanları gibi resmi kararlar da mahkeme defterlerine kaydedilirdi. Osmanlı mahkeme defterleri toplumsal ve ekonomik etkileşimler ve birey-devlet ilişkileri dahil olmak üzere Osmanlı yaşamına ilişkin çok değerli bilgiler içeriyorlar. Bu defterlerde lonca atamaları, köle azadı, vakfiyeler, narhlar, tekel imtiyazları, inşaat izinleri, taşradan şehre göç, alışverişler, havaleler, miras paylaşımı, ticari ortaklıklar, rahip ve hahamların hakları, cemaatler arası ilişkiler, askeri yükümlülükler, vasiyetler, kredi, ipotek, vesayet, hırsızlık, kalpazanlık, rüşvet, evlilik, afet sonrası devlet politikaları…

---