SON SAHİFE'ye geldiğinizde, edineceğiniz kanaati hatırlıyor ve kederleniyorum. Ama göz kapayamayacağımız gerçek değişmiyor: İkinci Meşrutiyetin sekiz ay yirmi birinci günü patlak vermiş o korkunç gericilik ayaklanışının yapısında, inanılması güç gaflet ve basiretsizliğin ibretli izleri vardır. Derlenip toparlanmadıkça, her zaman karşısında olacağımız benzer felaketler... Kanlı/kinli ayaklanmanın seksen beşinci yılı 1994'de, elinizdeki kitabın ilk baskısındaki kapak arkasında yer almış sözlerimi AYNEN tekrarlıyorum: İkinci Meşrutiyet 23 Temmuz 1908'de ilan edildi. 1876 Birinci Meşrutiyetinden sonraki otuz iki yıllık çileli-kanlı-kinli mücadele yıllarının sonunda Tarihlerimizin kısaca OTUZ BIR MART İRTICAI olarak adlandırdığı gözü dönmüş ayaklanma, İkinci Meşrutiyetin sekiz ay yirmi birinci günü (13 Nisan 1909) da patladı: Gaflet örülü sen-ben çekişmesinin gözleri kör, kulakları sağır ettiği sahipsiz yollardan pervasız aşarak, Devlet merkezi İstanbul'da kışlalar, Otuz Mart 1328'i, Otuz Bir Mart' a bağlayan gece boşalmış, şafakla beraber koca şehir on bir gün kan-ateş içinde kalmıştı. Neden? Niçin? "Şeriat isteriz!" avazeleri görünür sebepti. Aradan seksen beş yıl geçti: Bugün 1994... O günlerin GERİ DÖNÜŞ'ünün mirasının, yön değiştirmiş ayak seslerini duymak isterseniz elinizdeki kitabı lütfen dikkatle okuyunuz. Duygularınız, düşünceleriniz, tercihleriniz ne olursa olsun veraset yolundakilerin Sizden bazı istekleri olduğunu anlayacaksınız: Rejimi, genel yaşantıyı ve de, inançları ellerine almak ödünsüz kararları içinde... Aradan beş yıl daha geçmiştir: 1999, OTUZ BİR MART'ın doksanıncı yıldönümüdür. Mevzu üzerinde fert-toplum-millet-devlet olarak içinde bulunduğumuz şartlar, yarınlar için sizlere huzur veriyorsa "acı bir geçmişi hatırladım" deyiniz.

---