Diğer bütün kentler ölümlüdür, ama İstanbul, sanırım insanlar var oldukça yaşayacaktır. Petrus Gyllius, Venedik 1561 İstanbul'da bir Rönesans gezgini Kanunî Sultan Süleyman dönemini yaşarken, Petrus Gyllius (ya da Pierre Gilles) adlı bir Fransız gelir kente. Yıl 1544' tür. Petrus Gyllius, Fransız Rönesansı'nın ürün bir hümanist, doğabilimci ve gezgindir. Kendisini eskiçağ bilgilerine ulaştıracak Yunanca ve Latinceyi öğrenmiştir. Gençlik çağının bir bölümünü Akdeniz ve Adriyatik halklarını inceleyerek geçirmiştir. Ardından, eskiçağ metinlerini incelemeye girişmiştir. Petrus Gyllius'u Osmanlı ülkesine gönderenin Fransa Kralı I. François olduğu söyleniyor. Gyllius'un amacı eskiçağ uygarlığına sahne olmuş bölgeleri keşfetmek ve betimlemek; tarihsel kalıntıları incelemek; klasik edebiyat kaynaklarını toplamaktır. Bu 16. yüzyıl gezgini, İstanbul'un eski yapı ve anıtlarını belirlemeye çalışırken, o günün İstanbul'unun topografyasını ve yapılarını anlatmış ister istemez. Böylece,16. yüzyıl ortalarının İstanbul'unu tepelere ve vadilere ayırarak sistemli ve ayrıntılı biçime betimleyen bir yapıt çıkmış ortaya. Gyllius, antik dönem ve Bizans döneminin yapı ve anıtlarının Osmanlı döneminde ne ölçüde yıkıldıkları, bu yapılardan alman mermerler ve mermer sütunların yeni Osmanlı yapılarında nasıl kullanıldığı konusunda kapsamlı bilgiler veriyor kuşkusuz. Ama zamanında, kiliselerin de eski tapınaklardan alınan mermerlerle süslenmiş olduklarının da farkında.

---