Bulgar milli tarihinde 19. yüzyılın ikinci ve 20. yüzyılın ilk yarısında adından sıkça söz ettiren gazeteci, yazar, siyaset adamı ve diplomat Mihail Macarov’un Kudüs Yolculuğu (Kitap Yayınevi, 2014) başlıklı eserinin takdim yazısında, 19. yüzyıl Bulgar (ve Balkan) tarihinin arşiv tozuna bulanmaya gerek kalmadan, güneşin bir çiy damlasında da yansıyabileceği anlayışından hareketle, birkaç bin nüfuslu bir yerleşim olan Koprivştitsa (Avratalan) üzerinden de okunabileceği ve anlaşılabileceği iddiasında bulunmuştum.
Bu sefer de, 1890’larda Bulgarca bir mecmua için kaleme alman ve üç kısımdan oluşan “İstanbul’dan Hatıralar” eserini ve yazarını kısaca takdim ederken, benzer bir iddiayı ortaya atıyorum: 19. yüzyılın ikinci yarısını ve 20. yüzyılın ilk yıllarını kapsayan Osmanlı İmparatorluğu, Şarki Rumeli Vilayeti ve Bulgar Prensliği tarihlerini de tek bir şahsiyetin hayatı ve toplumsal faaliyetleri, yükselişi ve düşüşü üzerinden okumak, anlamak ve yorumlamak pekâlâ mümkün.
Bu şahsiyet; şair, yazar, ressam, eğitimci, diplomat, siyaset ve devlet adamı gibi birçok kimliği ve sıfatı barındıran, 1855 ve 1907 yılları arasında geçen 52 yıllık çalkantılı ömrüne birçok umudu ve umutsuzluğu, coşkuyu ve keskin düş kırıklıklarını sığdıran Konstantin Veliçkov’dan başkası değildir.
Konstantin Veliçkov’un ömür serüveninin ve toplumsal faaliyetlerinin Türkiye okurlarına sunulmasının, İstanbul hatıraları ve izlenimlerinin tercüme edilmesinin, imparatorlukta ve payitahtta özelde Bulgar meselesi, genelde de 19. yüzyılda gelişen belli başlı hadise, süreç ve eğilimlerin takip edilmesi ve derinlemesine anlaşılması bakımından son derece önemli, hatta bir anlamda ibretlik olduğunu düşünüyorum...

---