Osmanlı Arşiv belgelerinde "Bahr-i Siyah (Karadeniz) Boğazı” olarak adlandırılan doğa harikası muhteşem suyolu günümüzde İstanbul Boğazı olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda karışıklığa yol açmamak amacıyla kitabımızın adı “İstanbul Boğazı Kale ve Tabyaları” olarak belirlenmiştir.
İstanbul Boğazının savunma sisteminin Anadolu Hisarı ve Rumeli Hisarından ibaret olmadığı, kuzeyde özellikle 18. yüzyılda yoğunlaşarak bir dizi savunma yapısının inşa edilmiş olduğu sınırlı sayıda da olsa çeşitli yayınlarda dile getirilmektedir. Geçmişi Bizans Dönemine kadar uzanan Yoros ve Şile Kalesi gibi yapıların dışında, 1624 yılındaki Kazak akanlarından başlayarak İstanbul’un savunması için dönem dönem yeni binaların inşa edildiği, eskilerinin gelişen teknolojilere göre yeniden düzenlendikleri bilinmektedir.
II. Abdülhamit Döneminde bir kısmı yeniden ele alman bu yapıların sonraki dönemde çok fazla dikkate alınmadıkları, İkinci Dünya Savaşı sürecinde kullanımlarına önem verildiyse de sonrasında hepten ihmal edildikleri anlaşılmaktadır. İs
tanbul’un Cumhuriyet’in ilanından sonra kuzeye doğru genişlemesi sürecinde bu yapıların bir kısmının yol inşaatları kapsamında ortadan kaldırıldıkları, bazılarının stratejik önemlerinin kalmamasına bağlı olarak tamamen ihmal edildikleri görülmektedir.
İstanbul Boğazı savunma yapıları 2000’li yıllara dek akademik araştırmalara konu olmamıştır. Bu durumun nedeni bölgenin İstanbul’a uzaklığı olduğu kadar, Boğaz’ın kuzey bölümünün güvenlik gerekçesiyle yerel halk dışında ziyarete kapalı olmasıdır. 1980 li yılların ortalarında bölgeye geçişin serbest bırakılmasına karşın kale ve tabyaların araştırmacıların ilgisini çekmediği anlaşılmaktadır.
2000 yılında Rumelifeneri Köyü’ne ilk ziyaretimin ardından bu konuya yönelik ilgimin artışıyla bölgede yer alan kale ve tabyaları konu alan iki yüksek lisans tezi danışmanlığım altında tamamlandı. İTÜ bünyesinde yürüttüğüm araştırma projesinin tespitleri çeşitli makale ve bildirilere dönüştü. Zaman içerisinde Rumelifeneri, Garipçe ve Poyraz kalelerinin belgelenmeleri ve restorasyon projelerinin hazırlanması süreçlerine de katıldım.

---