İstanbul Asarıatika Müzeleriyle Topkapı Sarayı Müzesi İstanbul'un en güzel bir yerindedir. Bugün İstanbul Müzeleri gerek ihtiva ettiği eserler ve gerek tertip ve tasnif itibariyle değerli bir Müze ve bir ilim müessesesi halinde bulunmaktadır. Bizde müzecilik hemen hemen 90 sene evvelinden başlar. 1846 senesinde Tophane müşiri bulunan Damat Fethi Paşa, asarı atikaya merak ederek, bazı eserleri, o zaman harbiye ambarı olarak kullanılan ve şimdi Askeri Müzesi olan eski Aya İrene kilisesinin avlusunda toplayarak müstakbel Müzenin esasını vazetmiştir. O devirde iptidai surette ve fakat oldukça muntazam bir "Asarı atika İdaresi" vardı. Muhtelif vilayetlerin valileri tarafından İstanbul'a asarıatika gönderilmek suretiyle mütemadiyen artmakta olan bu küçük koleksiyonun resmi bir mevcudiyeti olmadığı gibi asker nöbetçilerden başka muhafızları yoktu. Müfredat defteri de yoktu. Büyük kıt'ada olan mermerler alahalihi yatırılmış ve küçük eserlerin üzerine tahtadan birer yafta konmuştu. 1868 de İstanbul'u ziyaret eden Albert Dumont muhtasar bir katalog tanzim ettiyse de eserlerin mahalli zuhurları ya meskût geçirilmiş ve yahut yanlıştır. 1869 da Ali Paşanın sadareti esnasında bu küçük koleksiyona "Müzei Hümayun" adı verildi. Galata Saray Sultanisi muallimlerinden Goold isminde bir İngiliz, müdür tayin edildi ve 1871 de Catalogue explicatif, historique et scientifique d'un certain nombre d'objets contenus dans le Musée Impérial de Constantinople unvanı altında taş basması resimleri havi Fransızca bir katalog neşretti. Fakat bu katalog pek nakıs olduğu gibi eserlerin mahalli zuhurları da sarahatle gösterilmemiştir. Mamafih 1869- 1871 senelerini ihtiva eden müddet zarfında Müze için oldukça nafi neticeler elde edildi. O esnada Maarif nazırı bulunan Safvet Paşa, valilere emirler göndererek vilayetleri dahilinde mevcut asarıatikaya dikkatlerini celbetti. Bu emre ittibaan pek çok valiler tarafından bir hayli asarıatika İstanbul'a sevk edildi. Ali Paşayı sadarette istihlaf eden Mahmut Nedim Paşa, 1871 de Müze müdüriyetini lağv ederek asarı atikanın muhafazasını, Austria sefiri Prokesch-Osten'in tavsiyesi üzerine Terenzio isminde bir ressama tevdi etti...

---