Ord. Prof. İsmail Ertaylan, 1889'da İstanbul'da doğdu. İlkokulu Beylerbeyi'nde (1900), liseyi Galatasaray Sultanisi'nde okudu (1908). Yüksek tahsilini Mülkiye Mektebinde tamamladı (1911). Düyun-u Umumiye'de devlet hizmetine başlayan Ertaylan, sonra hocalık mesleğini seçti ve Galatasaray ve Robert Kolej'de (1914), öğretmenlik yaptı. Bir müddet Kadıköy Lisesi Müdür Muavinliği (1915) yapan Ertaylan, 1923-1927 yılları arasında Azerbaycan Bakü Üniversitesi'nde Türk Edebiyatı, Batı Edebiyatı ve Sanat tarihi okuttu. Yurda döndükten bir süre sonra Gazi Terbiye Enstitüsü'ne Türk edebiyatı ve sanat tarihi profesörü oldu. Dil Encümeni üyesi, Kıbrıs Türk Lisesi Müdürü, Maarif Vekaleti Müfettişi, Ankara Musiki Muallim Mektebi Müdürü, Afganistan Maarif Nezareti müşaviri olarak türlü hizmetlerde bulundu. Daha sonra İstanbul'a gelen Ertaylan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı kürsüsünde görev yaparken Ordinaryüs Profesörlüğe yükseldi ve 1953'de kendi isteği ile emekli oldu. İsmail Hikmet Ertaylan 18 Aralık 1967'de İstanbul'da hayata gözlerini yumdu.

Bibliyografya

Vuslat-ı Memnua (1908), Kır Çiçekleri (1915), Hesap İmtihanı (1917), Ateş Olur da Yakmaz mı? (1924), İki Çocuğun Devrialemi (3 cilt 1923 - 1924), Türk Edebiyatı Tarihi (1926), Yunan Edebiyatı Tarihi (1928), Azerbaycan Edebiyatı Tarihi (1928), Türk Edip ve Şairleri Hakkında Küçük Monografiler (1932 -1933), Kıbrıs Türk Alfabesi (1934), Latin Edebiyatı Tarihi (1937), Çağatay Edebiyatı (1937), Risale-i Sultan Hüseyin Baykara (1945),Varaka ve Gü!şah (1945), Sultan Cem (1951), Falname (1951), Ahmed-i Dai (1952); Adilşahiler (1953), Fatih ve Fütühatı (1. cilt 1953; 2. cilt 1966), Gazi Giray Han (1958), Hatiboğlu - Bahr'ül - hakayık. (1960), Behçetül Hâdayık (1960), Lütfi Divanı (1960), Tabiatname (1960), Tarih-i Edirne (1960), Yusuf İle Züleyha (1960), İlahi Divanı (1961), Maarifname (1961), Tevfik Fikret hayatı ve eserleri (1963), Goethe Hayatı ve Eserleri (1964), Dante Hayatı ve Eserleri (1964), Divan-ı Türkii Zafer (1965),Fatih'in Akdeniz ve Adalar Denizi Fütuhatı (1965),  Richard Wagner (1965), Friedrich Schiller "Hayatı ve Eserleri" (1966), Franz Lizst Hayatı ve Eserleri (1966), Fatih Devrinde Tezhib Sanatı (1966), Babür Şah Hayatı ve Eserleri (1966)