Cn mhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa kurtuluştan sonra ilk defa Temmuz’da gittiği İstanbul’da üç ay kaldı. 16 Mayıs 1919’da Samsun’a hareketinden sonra İstanbul’a hiç gelmemiş, yalnızca Trabzon'a gitmek üzere Mudanya dan bindiği Hamidiye kruvazörü ile 12 Eylül 1924’te İstanbul Boğazı'ndan geçmiş, ama şehre uğramamıştı. 8 yıllık bu süre çeşitli yorumlara yol açmış, İstanbul'un Osmanlı başkenti olduğu, bünyesinde muhalifleri banndtrdığı ve Mustafa Kemal Paşa’nın Ankara’yı yeni başkent .arak benimsetmeye çalıştığı için bilinçli olarak İstanbul’u ihmal ettiği gibi düşünceler ileri sürülmüştü. 20 Haziran 1927’de Mustafa Kemal Paşa’nın 10 gün sonra İstanbul’a geleceği haberi duylduğunda ise bütün bu yorumlar bir yana bırakılarak heyecanla :hazırlıklara girişildi. Mustafa Kemal Paşa, Mayıs ayında geçirdiği kalp krizi sonrasında doktorların dinlenme tavsiyesini kabul ederek bu süreyi İstanbul’da değerlendirmeye ve partisinin kongresi için hazırladığı Nutuk’u burada bitirmeye karar vermişti.
Temmuz günü İstanbul Valisi Süleyman Sami, Kolordu Komutanı Şükrü Naili Paşa ve Belediye Başkanı Muhittin Bey’in başkanlığındaki karşılama komitesi ve çeşitli kuruluşların tem-sılcıl srı Cumhurbaşkanını karşılamak üzere İzmit İstasyonu’nda hazır bulundular. İstanbul Milletvekili Muhtar Bey’in kısa konuşmasından sonra Mustafa Kemal Paşa Ertuğrul Yatı’na geçerek Hamidiye Kruvazörü ve torpidolar eşliğinde yola çıktı. Şirket-i Hayriye vapurlarının katılımı, uçak filolarının uçuşları ve top atışları arasında İstanbul Boğazı’na geldi. Burada bayraklarla süslenmiş yüzlerce kayık, mavna ve römorkör tarafından karşılandı. İstanbul halkı sahil boyunca dizilmiş O’nu bekliyordu. Enuğrul Yatı saat 18:00’de Dolmabahçe Sarayı önünde demir attı. Burada yaptığı konuşmasında İstanbul’a dönmenin mutluluğundan bahsederek duygularını şöyle ifade etti...

---