ARABİSTAN Hicaz ve Yemen Bu bahsimizde Arabistan yarımadasının batı tarafını gözden geçireceğiz. Bu bölgede 2 Osmanlı eyaleti vardır: Hicaz ve Yemen. Kızıldeniz'in doğu sahilleri boyunca ve Arabistan yarımadasının içerilerine doğru uzanan bu iki ülke arasındaki memlekete "Asir" denir. Bazan Yemen eyaletine bağlanmış, bazan Hicaz'a bağlanmış bir sancaktır. Yemen'in güneyindeki ülkeye "Hadramut" denir. Bu memleketin en batısı Aden, Yemen'in bir sancağı olarak idare edilmiştir ve burası Kızıldeniz'in Hind Okyanusu'na çıkışıdır. Babülmendeb Boğazı, buradadır. Asya ile Afrika'yı ayırır. Kızıldeniz'in batı kıyıları Afrika'dır. Hadramut'un diğer bölgeleri, bir takım küçük Arap şeyhlikleridir ve Osmanlı himaye bölgesidir. Kuzeyde Nüfud Çölü ve çevresindeki ülkeye Şammar veya Cebel-i Şemmar denir. Burası da Osmanlı himayesinde bir şeyhliktir. Ayrı memlekettir. Necd, Hicaz, Ürdün ve Irak arasındadır. Güneyde, çok büyük çöl, Rub'u'l-Hali uzanır. Boş ve korkunç, muazzam bir çöldür. Necd'in güneyidir ve Hadramut ile Umman'a doğru uzanır. Arabistan'ın bu kesimi, ekserisi Hanbeli mezhebinde olan Araplarla meskûndur. Mahdut şehirler dışında bu Arapların çoğu Bedevi'dir. Saf Araplardır. Diğer ülkelerdeki Araplar gibi karışık değillerdir. Arapçanın çok saf lehçelerini konuşurlar. Yalnız şehir ve kasabalarda Türk idareciler vardır ve onlar bir kısım halka da kendi Hanefi mezheplerini kabul ettirmişlerdir. Asker tamamen Türk'tür. Şehirleşme nadirdir. Nüfus -Yemen hariç seyrek ve çok seyrektir. İslam'ın en kutsal iki şehri, Mekke ile Medine, burada, Hicaz'dadır. Yemen beylerbeyiliği dışındaki Hicaz eyaletine Osmanlılar bazan "Habeş Eyaleti" de demişlerdir. Bazan iki eyalet ayrılmış, bazan birleşmiştir. Zira Habeş eyaleti, Eritre ile Sudan'ın Kızıldeniz kıyılarını, Musavva ve Sevakin sancaklarını içine almaktadır. Bazı devirlerde, mesela XVI. asırda Somali ve Eritre dışındaki asıl Habeşistan'ın büyük...

---