Ahmet Refik Altınay Ürgüp ilçesinin, Gümrükçü oğulları ailesinden Ahmet Ağa'nın oğludur. 1880'de İstanbul Beşiktaş'ta doğdu. Beşiktaş Askeri İdadisi'nde (Lisesi'nde) ve Kuleli Askeri İdadisi'nde okudu. 1898 yılında Harbiye'yi birincilikle bitirdi. Bir süre askeri okullarda Almanca ile Tarih dersleri verdi. Sonra kıta hizmetine geçti. Balkan Savaşı'ndan sonra, gözlerindeki bozukluk yüzünden, yüzbaşı rütbesiyle emekliye ayrıldı. 1918'de Darülfünun (Üniversitede) Osmanlı Tarihi profesörü oldu, 1933'e kadar bu görevde kaldı. Çok az olan emekli maaşının geçimine yetmemesiyle büyük bir sıkıntıya düşen Ahmet Refik; hayatının son yıllarında kendini büsbütün yazılarına adadı. Ayrıca, Tarih-i Osman! Encümeni, Tarihi Vesikalar Tasnif Komisyonu üyeliği gibi bilimsel görevlerde de bulundu. İsveç Hükümeti, 1918 yılında Ahmet Refik'e "Demirbaş Şarl" adındaki eserinden ötürü nişan verdi. Karalin Cemiyeti adında bir Tarih Derneği de, kendisini on bin kronluk bir ödülle mükafatlandırdı. Yüzlerce eser ve bir o kadar da yazı ve makaleye imza atan "Tarihi Sevdiren Adam"; çok hassas bir insandı. Karınca gibi durmadan çalışan, eser üstüne eser veren Ahmet Refik, tarihi herkesin zevk alacağı ve anlayacağı bir ilim haline getirirken basitleştirmemiş, adileştirmemiştir. Vesikaların üzerinde çok çalışmış, açık, sade bir dille ve renkli bir üslupla olayları (konuyu) bir roman ve hikaye tadında kaleme alarak Tarih zevkini okuyucusuna yudum yudum tattırmıştır. Hayatının uzun senelerini Babıali'nin Mahzen-i Evrakında tozlu vesikaları tetkikle geçiren Ahmet Refik; Osmanlı'ya ve padişahların bazılarına şaşı bakıp, çokça tenkit ettiği İkinci Abdülhamit'in ölümü üzerine kaleme aldığı şaheser yazısı ile bir bakıma padişahtan özür dilemiştir.

---