Bu kitap, hayli genişletilmiş olan siyaset ilmi serisinin sekizincisi olarak çıkıyor. Uyanık ve olgun Türk halk efkârına devamlı araştırmalarımız sonunda, tarihin ve bugünün hareketlerine dayanarak, elde ettiğimiz müşahede (gözlem) ve tezleri sunuyoruz.
Bu satırlar yazarının söylemek istediği bazı şeyler var: Ben İstanbul Üniversitesi'nde anayasa ve siyaset ilmi dersleri veririm. Teknik Üniversite'de de Türk Devrim Tarihi hocasıyım. Ödevim nedir? Ödevim laboratuvarım olan siyasi hayatın dinamiklerini, fikirlerini ve olaylarını ilim açısından incelemektir. Evvela siyasi olaylarla fikirler arasında münasebet kurmaya çalışırım. Sonra da fikirlerle olayların zamanın akımı içinde nasıl geliştiklerini, özlerini muhafaza ettikleri halde nasıl değişik şekillere büründüklerini, şekiller aynı kaldığı halde özlerin nasıl değiştiğini araştırım. Benim için olay olaydır. Ben önce olayı tespit ederim. Sosyal bütün içinde onu müşahede ederim. Şair değilim, beni incelediğim tablonun içinde bulamazsınız. Olaya dışarıdan ve değişik yönlerden bakmaya çalışırım. Sonra değerlendirme işine geçerim. Çünkü bir olayın iyi veya fena, ahlaki veya gayri ahlaki oluşu onu ortadan kaldırmaz.
Batılılaşma hareketleri de işte bu açıdan görülmeye çalışılmıştır. Mesele şu satırların okunduğu dakikada bile tazeliğini ve aktüalitesini muhafaza ediyor. Batılılaşma oluşumunu düz bir hat halinde, Osmanlı İmparatorluğu'ndan 1960 yılına kadar takip etmek merak ve heyecan verici, o nispette de sosyal gelişmelerimizi aydınlatıcı, ufuklarımızı genişletici bir araştırma konusudur. Sosyal ilimlerle uğraşan bir tetkikçi bu konunun cazibesinden kurtulamazdı. Biz de kurtulamazdık. O kadar ki, Rockefeller Vakfı bu konuda bizden en çok otuz sayfalık bir makale istemişti. Bu amaçla işe başladık, bu hacimde bir kitap doğdu.
"Batılılaşma hareketlerini" bu alandaki olayları ve fikirleri kapsayan bir terim olarak aldık. İlk iki bölümde Batılılışma olayları ve fikirlerini ayrı ayrı ve analitik bir görüşle incelemeye çalıştık. Üçüncü ve son bölümde, önceki bölümlerin unsurlarından faydalanarak bir sentez denemesine giriştik. Bu sentezde tarihin, bugünün ve dünya olaylarının ışığı altında konumuzla ilgili müşahede ve tezlerimizi belirttik...
