Ünlü İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica, 1926 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin açmış olduğu, Atatürk heykellerini yaptırmak üzere, yarışmaya İtalyan Dışişleri'nin isteği üzerine katılmıştır. En iddialı eseri Taksim Meydanı ortasında yapılan Cumhuriyet Anıtıdır. Canonica, İstanbul, Ankara, Sivas, Samsun, Tokat, Kayseri ve İzmir'e yapmış olduğu seyahatleri ve Atatürk'e ait ilgi çekici gözlemlerini anlatıyor. 1982 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin Roma Büyükelçisi Sayın Hamit Batu'dan gelen bir yazı ile İtalyan heykel sanatkârı Pietro Canonica'nın dul eşinin elinde kocası ile ilgili bazı notlar bulunduğu ve bunları yayınlamağa hazırlandığı bildiriliyor, bu hatıralardan Atatürk ile ilgili olan bölümün Türkçe olarak Türkiye'de basılmasının faydalı olacağı hatırlatılıyordu. Büyükelçi Hamit Batu ile yaptığımız yazışmalar sonunda elde ettiğimiz malzemeyi biraraya getirmek suretiyle bu araştırmamız meydana geldi. Derhal şu hususa işaret etmek isterim ki, bu çalışma, Roma Büyükelçiliğimiz, Bayan Canonica, Elçiliğimizde tercüme işleri ile görevli Bayan Mine Tuzcuoğlu ve gönderilen malzemeyi yayına hazır bir duruma getirmek üzere yeniden daktilo eden Padre Renato'nun, ve nihayet Canonica'nın Ankara, İstanbul ve İzmir'deki eserlerinin resimlerini çeken arkadaşlarımızın müşterek gayretleri ile meydana gelmiş kolektif bir eserdir. Burada Cumhuriyet dönemi Türk Sanat tarihinde bir iz bırakmış olan bu yabancı ustanın Türkiye ve Atatürk'e dair hatıralarını tanıtırken, bu derlemede yardımcı olan bütün dostlarıma teşekkür ederim. İtalyan heykel sanatkârı Pietro Canonica 1869 yılı 1 Martında kuzey İtalya'da Torino'da dünyaya geldi. Eserleri hakkındaki bir listeden öğrenildiğine göre, ilk olarak 1885 yılında her biri ikişer metre boyunda üç heykeli Villanova Mondavi'de San Lorenzo kilisesine konulduğunda on altı yaşında bulunuyordu. Heykel sanatını Torino'da Academia Albertina'da Od. Tabacchi'nin yanında yetişerek öğrenmiş, Torino'da ve Milano'da 1890 ve 1891'de düzenlenen Sanat sergilerine mermer ve bronz heykeller ile katılmıştır. Bilhassa gerçekçi bir üslup ile kendisini belli eden bu eserlerinden, mermerden Dopo ile Roto adlı olanı 1893'de Paris'te ödüllendirilmiştir.

---