| Yazar | : | Refik Halid Karay |
| Yayın Tarihi | : | 1939 |
| Dil | : | Türkçe |
| Sayfa Sayısı | : | 159 |
| Ölçü | : | 14,5 x 20,5 cm |
| Yayınevi | : | Semih Lütfi Kitapevi |
| Bahsi Geçen | : | Refik Halit Karay |
Ago Paşa, kolayca tahmin edeceğiniz veçhile, ne Türkiye'de Ferikliğe terfi etmiş bir Alman generali, ne de İstanbul'a yerleşmiş bir Mısır veya Tunus kibarıdır.
Ago Paşa, filvaki, azameti itibariyle bir Alman generaline ve Afrika'da tevellüt etmiş bulunması münasebetiyle de bir Mısır Paşasına benzer ve onlar gibi Türkçemizi bazı telaffuz hatalarıyla söyler; ne dinimizden, ne cinsimizdendir. Paşalığı, sırasız, iradesiz ve fermansızdır. Ago Paşa Senegalli bir kuş, bir zeki papağandır.
Dün akrabamdan olan sahibini ziyarete gittiğim zaman bir müddet odada onunla, Ago Paşa ile yapayalnız kaldık. Baktım ki yüzüne bir yaşlılık gelmiş, vücudunu bir ağırlık kaplamış, eski şevki, eski keyfi yok... Mamafih beni görünce bir çırpındı, toparlacık gözlerinin sarı perdelerini bir bir ardına birçok kereler açtı, kapadı, sonra memnuniyetimi celbetmek için olacak bir türkü çağırmağa başladı:
Girit bizim canımız Feda olsun kanımız!
Başını okşadım, bir müddet kendisini bıraktı, gevşedi, okşamalarımdan pek memnun görünüyordu. O zaman dedim ki:
- Ago Paşa! Bak, şimdi hatırat mevsimi... Senin gibi maruf ve hadisata yakından şahit Paşalar, mesela Liman Fon Sanders Paşa ve saire, her diyarda, her lisanda son senelerin vukuatını yazıyorlar. Eh, sen de bir hayli vakaya vakıf oldun, elbette senin de ahlafına bırakacak bazı hatıraların ve belki de pek hususi pek ince bir görüş tarzın vardır. Bana naklet, tarafından yazayım!
Ago Paşa bir müddet, arpacı kumrusu gibi kabarıp düşünceye daldı; galiba hatıralarını sıralıyordu; sonra silkindi, tüylerini rastgele gagaladı ve atlayıp salıncağına oturdu. Şimdi, hususi kâtibine notlarını yazdıran bir sabık devlet adamı gibi azametli, edalı bir tavır almıştı. Şöyle başladı:
- Hangi tarihte doğdum, ne zaman Afrika'dan çıktım, kaç yıl evvel İstanbul'a geldim, bu cihetleri pek iyi bilemiyorum.
