Abdülhamit Gerçeği: Ne Ulu Hakan, Ne Kızıl Sultan' kitabımı yazarken pek çok konuda olduğu gibi, bu sultanın masonlukla ilişkisinde de yapmadıkları ve söylemediklerinin kendisine yakıştırılmış olduğunu farketmiştim. Bu kurumun kökünü kazımayı planladığı iddialarına karşılık, benim ilk hamlede bulduklarım, aksine 'Barış içinde bir arada yaşama'nın en belirgin bir örneğiyle karşı karşıya olduğumuzu ortaya çıkarıyordu. Bu saptama, Türkiye'deki masonluğun tarihini araştıranlar arasında da ilgi ve sürpriz yarattı. Çalışmamı daha derinleştirmemi önerenler oldu. Ve bu arada, mason araştırmacılardan, 'söylentilerden arındırılmış belgelere ve ciddi tahlile, değerlendirilmeye dayanan tam bir Türk masonluk tarihinin yazılmamış olduğunu' da işittim. Kuşkusuz bu kitap her sorunu çözmek, bütün belgeleri ve bilgileri gün ışığına çıkarmak iddiasında değildir. Ama şu özelliklere sahip bulunuyor: 1- Bugüne kadar yayınlanmış bütün kitap ve belgeler incelenmiştir. Eskilere ek olarak son dönemin başarılı araştırmacıları S. Umur, P. Dumont, Ş. Hanioğlu, T. Zarcone, C. Layıktez, R. Atabek'in katkılarından çok yararlanılmıştır. 2- Türkiye'de olduğu gibi (Başbakanlık arşivi ve çeşitli gazete ve dergi koleksiyonları) İngiliz, Fransız, İtalyan arşiv ve kitaplıklarında çalışarak yeni bilgiler ilk kez bu kitaba konmuştur. Bunlar eserin yarısına yakınını oluşturmaktadır. 3- Konuya masonluğun kurumsal tarihi -iç evrimi- açısından bakılmamış, toplumsal rolü araştırılmıştır. Osmanlı ve Doğu toplumlarının sosyal-siyasal-kültürel yapısı içindeki yerinin saptanmasına çalışılmıştır. Avrupa'da masonluğun evrimine paralel olarak Osmanlı ve İslam toplumlarındaki değişme çizgisini belirtme amacı güdülmüştür. Yukarda da belirttiğimiz gibi, herzeyi bitirmiş olmak iddiasında değiliz. Rahmetli Tarık Zafer Tunaya Hoca'nın tavsiyesini tutarak buna kalkışmadık da. Kimbilir nerelerde bulunan (Yıldız Arşivinin henüz açılmamış kısmı gibi) sayısız belgeye ulaşacak araştırmacılara sağlıklı bir çerçeve sunmaya çalıştık...

---