Şehirleri, yerleşimi oluşturan yapılar ve çevre bir kültürü, kültür de yaşam sürekliliğinin birikimi olmalı. Uluslararası birkaç yüzyıllık evrimi yaşamayan miras şehirlerimiz, özünde, az veya çok, dini yapılar, medrese, kütüphane ve şifahaneden oluşan sosyal ve kültürel külliyeler, hamamlar, ticarete ve el sanatları üretimine dönük, açık ve kapalı çarşıları, at veya hayvan / saman pazarları ve tekil konutlardan oluşan mahallelerdi. Yönetim ise konaklardan yürütülüyordu... Ekonominin tarımsal yapısı içinde şehirler, kırsal alanın gereksinmelerini giderdikleri merkezler olmalı...
Cumhuriyetin ilk yıllarında ekonomi pek değişmedi ise de, içinde adliyeden güvenliğe, nüfus dairesinden tapuya devleti oluşturan tüm kurumların pek çoğunun bulunduğu Vilayet vardı ve adı Hükümet Konağı idi. Yalnız, askeri kışla ve komutanlığı, halkın çok girip çıktığı postane, ayrı bir temsil organı olan Belediye, Hükümet Konağı'mn dışındaydı... Artık okullar, Ziraat ve iş Bankası, hastane, sağlık, bayındırlık ve benzeri müdürlükler oluşmuştu. Bütün bu çağdaş kurumlar Hükümet Meydanı'nın çevresinde yer almıştı.
Cumhuriyet öncesi şehirlerin büyük bölümü, yerel malzeme ve teknoloji ile üretilmiş, iyi komşuluk ilişkileriyle bölgenin topografyasına uygun, sosyal yaşamında çıkmaz sokakların yer aldığı bir düzen içinde, yüzyılların yinelemesinin sonucu oluşmuş ortak bir dille yer alan evlerden oluşuyordu... Cumhuriyet sonrası, yeni devlet düzeniyle şehirlerin merkezlerinde olan değişim, yerel yerleşimler ve çarşı bölgelerinde çok yavaş bir süreçle yaşandı...

---