Yeniköy, bilhassa 18. ve 19. yüzyılda, ünlü tüccar ve bankacı levantenler, zengin gayrimüslimler, bir de devlet vükelalariyle tıka basa dolmuştu.
Boğaziçi medeniyeti, müstesna yalı sahipleri bir yana; batılı yaşantıya sonradan dahil olmak isteyenleri, rütbeli müslümanla-rı, görmemiş zenginleri şehrin yakasına yapışan yoksulluk sanki oralardan gözükmeyecekmişçesine, kendine dev bir mıknatıs gibi çekiyordu. İçerden soğuk, mesafeli, kendine dönük ve kuralcı, dışardan pahalı ketum bir fahişe gibi etkileyici, hatta baş döndürücüydü.
Boğaz ve yalıların havasını koklamak isteyenler ancak tıklım tıkış Boğaz vapurlarına, kiralık sandallara istif olur, âlemin rayihasını bu hâliyle yakaladığına inanır, akşam olup yorgun bitkin eve döndüklerinde efsunlandıklarını söylerlerdi. Bilmezlerdi ki Boğaziçi, bahşişini bile kendi tebaasına dağıtan bir cemiyetti. Sadece o mu? Rumelihisarı, Aşiyan, Göksu Deresi mezarlıklarında yatmak bile mühim ve müstesnaydı.
Velhasıl Boğaziçi, her karışı varsıllık kokan bir makam, mü-dahili güç bir kıvamdı, işte Halit Paşa’nın da içinde, bir yalı “kapatma” dürtüsü peyda olmuştu. Bunun için haber salmadığı kimse kalmamış, ailesinin toprak zengini sıfatına bir sınıf kazandırma gayreti, simsariye kokusu alan tanıdık tanımadık herkesi harekete geçirmişti. Sandalcılara haber saldı. Miras kavgasına düşen yalı sahiplerinin izini sürdürdü. Derken bir gün Büyükde-re’deki konağına bahçıvandan haber geldi. Yeniköy’de İtalyan bir karı kocanın oturduğu yalı el altından satışa çıkmıştı. Halit Paşa, faytoncuyu çağırdığı gibi yola düştü. İlk gün tanışma faslıydı. İkinci akşam gittiğinde pazarlık etti. Üçüncü gün yalıdan çıktığında artık yalının yeni sahibiydi...

---