İstanbul fethinin beş yüzüncü yılında, Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanan "Fatih Sultan Mehmed'in Siyasi ve Askeri Faaliyeti" adlı kitabım için gerekli hazırlıkları yaptığım sıralarda, II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim'e dair bilgi ve dokümanları toplamayı lüzumlu görmüştüm. Çünkü bu üç padişah zamanında cereyan etmiş olan büyük hadiseleri birbirinden ayırmaya imkân yoktu. Daha başka bir deyimle, Fatih ve II. Bayezid zamanında başlamış olan dış ve iç olayların bir kısım, ancak Yavuz Sultan Selim zamanında neticelere bağlanabiliyorlardı. Bu sebeple, Yavuz devrinin tarihi olaylarım kavrayabilmek için bu üç padişahı birlikte mütalaa etmek kanaatine vardım ve gerekli incelemelere başladım. Gerçi bu iş yirmi yıldan fazla bir zamanımı aldı, fakat bu üç padişaha ait üç büyük kitap da meydana çıkmış oldu. Bu bakımdan mutluyum; Tanrı'ya hamd ederim. Büyük güçlüklerle meydana getirilmiş olan bu kitapta birkaç nokta üzerinde ısrarla durulmuştur. Bunlardan birincisi, en yakınlarını bile tereddüt etmeden öldürebilen Yavuz Sultan Selim'in, bu şiddetli hareketlerine hangi hallerin sebep olduğu ve bu tarzdaki hareketlerinde mazur görülüp görülemediği meselesidir. Kesin bir hükme varılamamış olmakla beraber onun cezalandırdığı kimseler, bu cezaya müstahak olmuş gibi görünmektedirler. Çünkü bunlar, ya görevlerinde kusurlu olanlar, ya faydalı bir harekete mani olmaya çalışanlar veya imparatorluğun parçalanmasında bir beis görmeyenlerdir. Üzerinde durulan noktalardan ikincisi, Anadolu'nun bütününü bir idare altında toplayan ve Osmanlı devletinin topraklarını kuzey Afrika'ya kadar genişleten Yavuz Sultan Selim'in, öteden beri söylendiği gibi, bir Kızılbaş düşmanı olup olmadığıdır. Çok mühim olan bu mesele kitabımızda mümkün olabildiği kadar incelenmekte ve neticede bu büyük Türk hükümdarının Kızılbaşlar'la olan mücadelesi, bir mezhep mücadelesi olarak mütalaa olunamamaktadır. Yine bu kitapta üzerinde durulan noktalardan biri, Yavuz Sultan Selim'in Halifeliği ve bu işe ne derece önem verdiği meselesidir. Bende hâsıl olan kanaate göre o, hilafetten ziyade başka şeyler düşünmekte ve bilhassa Mekke ve Medine şehirleri üzerinde durmaktadır.

---