Türk Edebiyatı Tarihçisi, şair ve yazar, İzmir ve Karşıyaka'dan yetişme Şükran Kurdakul, bir söyleşisinde "Ziya Somar'ın İzmir'e yaptığı katkılan fark etmeden, İzmir'in gerçek kültür tarihi anlaşılamaz" demişti... Yüzde yüz haklıdır... Acı bir kader sonucu, yirmiye yakın eseri basılamamış ve ismi unutulmuş bir öğretmen yazar olan Ziya Somar, İzmir'in kültür tarihine yayınladıklarıyla inanılmaz katkılarda bulunmuş, öğretmenliği, Asım Kültür ile birlikte çıkardığı Akademya ve daha sonra tek başına yayınladığı Anayol dergileriyle, Yeni Asır gazetesinde 1943 sonrası yazdığı makaleleriyle, hatta çeşitli toplantı ve konferanslarda gerçekleştirdiği müthiş hitabet gücüyle yaptığı söylevlerle, kentin geçmişten geleceğe uzanan fikir köprüsünde, gür inanç ve ruh yapısıyla gizli bir iz bırakmıştır... Ancak felsefe doktoru Ziya Somar'ın en büyük katkısı, yayınlayabildiği iki kitabıdır. İzmir Kültür Tarihi'nin bir başyapıtı olan "Yakın Çağların Fikir ve Edebiyat Tarihimizde İzmir" isimli kitabı ile derin bir hürriyet tutkusunun kurbanı olan bir şairin yaşamını anlatan "Bir Adamın ve Bir Şehrin Tarihi: Tevfik Nevzad" isimli kitabı, her türlü övgünün üzerindedir. 1944 ve 1948 yıllarında yayınlanan bu kitap sayesinde genç kuşaklar İzmir'in edebiyat tarihinin derinliklerini kavrayabilmiştir; yine bu iki eser daima üniversitelerimizdeki İzmir üzerine yapılan tezlerin temel kaynağı olarak belirtilmiş, daima piyasada aranmış, hatta eski kitap müzayedelerinin defalarca en dikkat çeken ve elde edilmek istenen kitapları olmuşlardır. Bu iki kitap, dili günümüz Türkçesine uyarlanarak, mutlaka yeniden basılmalı ve genç okuyucu kitlesine ulaştırılmalıdır. Ziya Somar ve ailesi, benim ailemin de içinde bulunduğu İzmirli öğretmenler dünyasında daima büyük bir saygı ile anılmışlardır.

---