Kanuni devrinde İstanbul'daki Türk hayatını anlatan bu eser, ismi bilinmeyen bir İspanyol tarafından 1557'de yazılarak İspanya Kralı İkinci Filip'e takdim edilmiştir... Yazarı takdim için yazdığı önsözden anlaşıldığına göre, eserin başlıca gayesi o tarihlerde Avrupa'nın en kuvvetli hükümdarlarından biri olan İkinci Filip'e İspanya'nın ve Avrupa'nın en büyük hasmı olan Türkler hakkında bilgi vermektir. Yazar bu bilgileri üç kişi arasında sualli-cevaplı bir konuşma şeklinde vermektedir. Konuşmacılardan biri Türkler elinde esir olarak İstanbul'da birkaç yıl yaşamış bir gemici, diğer ikisi de ondan Türk hayatı hakkında bilgi alan arkadaşlarıdır. Pek muhtemeldir ki, yazar bu bilgileri tek bir şahıstan değil, fakat İstanbul'da esir kaldıktan sonra İspanya'ya dönebilen pek çok kimselerden toplamıştır. Eserin gayesi sadece Türk hayatı hakkında bir tasvir vermek de değildir Birçok müşahedeler tenkitçi bir düşünce ile takdim edilmekte Hristiyan dünyasına öğüt olacak mahiyette fikirler de verilmektedir. O çağların Avrupa'sında beğenilmeyen birçok noktalan düzeltmek maksadıyla seyahat eserleri yazmak ve yabancı ülkelerden örnekler vermek âdeti vardı. Fakat elimizdeki eser onlardan birçok bakımlardan farklıdır. Yorumlarda bazan hata bulunsa bile, anlatılanların büyük çoğunluğu müşahedeye dayanmaktadır, hatta yazar, birçoklarının yaptığı gibi, sırf kendi fikirlerine destek vermek üzere hayati vak'alar anlatmak yerine, Türkiye hakkında bu türlü hayati bilgilerin çoğunu düzeltmeye çalışmaktadır. Yazarın naklettiği müşahedeler şimdiye kadar bilinenlere bir yenilik katmıyor, fakat devletimizin en kudretli çağında ciddi bir Avrupalının, bir İspanyol'un bize ve kendi memleketine nasıl bir gözle baktığını gösterdiği için çok faydalıdır.

---