Vsevolod Meyerhold'un 1912 sonunda yayınlanan Tiyatro kitabını eksen alarak hazırladığımız bu derlemenin büyük bölümü, Théatre Années Vingt (Yirmili Yıllar Tiyatrosu) dizisi içinde basılan Tiyatro Üstüne Yazıları kitabından çevrildi. Dizinin sunuş yazısında, "Niçin yirmili yıllar tiyatrosuna yönelik bir dizi hazırladık?" sorusuna şu yanıt verilmişti: "Çünkü bu derin siyasal, ekonomik, toplumsal ve estetik çalkantılar döneminde, tiyatro olağanüstü bir kendini sorgulama evresinden geçmektedir: İşlevini, seyirciyi etkileme biçimlerini ve oyun yazımından sahnelemeye dek tüm yaratım biçimlerini sorgulamaktadır." Sorgulama, sürekli devinim ve "eskimiş" bir dünyanın sanatsal, yazınsal, estetik görüntülerinin yerine, "yeni, alternatif çözümler" önerme yolunda sonu gelmeyen arayışlar... XX. yüzyıl başından itibaren ve özellikle Devrim sonrasında Rus/Sovyet tiyatrosunun yaşadığı bu süreci, Elizabeth dönemi tiyatrosu, Moliere tiyatrosu, İspanyol Rönesans tiyatrosu (Lope de Vega, Calderon... ) gibi, Meyerhold'un sözleriyle, "gerçekte ara dönemle r" den biri haline getiren ana özelliklerden bazıları şöyle sıralanabilir: 1- Tiyatrodaki yeni arayışlar güneşin altında yerini isteyen yeni seyirci kitlelerine yönelmeyi, çağın ağırlık kazanan istemlerine şu ya da bu ölçüde yanıt vermeyi bilmişler, bu buluşma onların estetik düzeyde alternatif çözümler üretmelerinin de ivmesini oluşturmuştur. XX. yüzyılın "avant-garde" tiyatro girişimlerinde yirmili yıllar Sovyet tiyatrosunun doğrudan ya da dolaylı etkileri yadsınamaz; en azından, sonraki on yıllarda Avrupa sahnelerinde "alternatif tiyatro" adına yaratılan pek çok yeniliğin, çok daha önce Sovyet seyircisiyle -daha geri bir teknik düzeyde de olsa- buluştuğunu görüyoruz. Sovyet tiyatrolarının yirmili ve otuzlu yıllarda yaptıkları Avrupa turnelerinin nasıl bir şok yarattığını önemli tanıkların (Jauvet, Cocteau, Picasso, Craig, vb.) bu turnelere ilişkin izlenimlerinden de anlamak mümkündür…

---